آشنایی با حفاظت الکتریکی در تابلو برق و شرایط آن
امروزه تمامی وسایل و تجهیزات مورد استفاده انسان ها به وسیله نیروی برق کار می کنند. در واقع بدون وجود برق زندگی بسیاری از ماها دچار مشکل خواهد شد و به عبارتی زندگی برای ما سخت می شود. لوازم و تجهیزات برقی که برای رفاه هرچه بیشتر انسان ها مورد استفاده قرار می گیرد، به مراقبت و محافظت نیاز دارند. تا بدین وسیله از خطراتی که ممکن است جان و مال انسان ها را تهدید نماید، کاسته شود.
همان گونه که می دانید، برق‌گرفتگی مشکلی است که می تواند آسیب های جبران ناپذیری را به انسان ها، طبیعت، حیوان ها، تجهیزات برقی، مولدها، دستگاه‌های الکترونیکی، مصرف‌کننده و ... وارد نماید. به همین دلیل، این موضوع سبب شده تا استانداردهای حفاظتی تابلو برق صنعتی و تجهیزات آن، نیازمند توجهی ویژه باشند. در این مقاله از وب سایت آژندبرق قصد داریم تا به بررسی آشنایی با حفاظت الکتریکی در تابلو برق و شرایط آن بپردازیم و اطلاعاتی را در این خصوص در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. بنابرای برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
حفاظت الکتریکی چیست و انواع آن کدام است؟
به طور قطع تا کنون نام حفاظت الکتریکی را شنیده اید و با آن آشنایی دارید. باید اشاره شود که حفاظت الکتریکی به معنای اقداماتی است که می بایست در تأسیسات الکتریکی برای مکان های مختلف انجام شود. با استفاده از حفاظت الکتریکی می توان خطرات ناشی از جریان برق که می تواند باعث آسیب رساندن به شخص، دستگاه ها، مصرف کننده ها و سیم های حامل جریان برق شود را بسیار کاهش داد.
در واقع برای آن که بتوان از مشکلات متعدد برق گرفتگی و خطاهای حاصل از آن جلوگیری کرد، باید از انواع حفاظت الکتریکی استفاده کرد. حفاظت الکتریکی می تواند سلامت انسان ها و دستگاه ها را تضمین نماید به همین دلیل است که به عنوان یکی از مهم ترین بخش های مهندسی برق شناخته می شود. به صورت کلی حفاظت الکتریکی انواع مختلفی دارد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
- حفاظت انسان در برابر برق گرفتگی
- حفاظت مصرف کننده ها و تجهیزات الکتریکی
- حفاظت سیم و کابل
تابلو برق چیست؟
در مقالات گذشته درباره انواع تابلو برق ساختمان ها اطلاعاتی را در اختیار شما قرار داده ایم. سیستم برق کشی ساختمان ها و سوله ها و ... بسیار پیچیده است و به جزئیات بسیار مهمی نیاز دارد. یکی از الزاماتی که در سیستم برق کسی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد، تابلو برق می باشد. لازم به ذکر است که تابلو برق در واقع یک چهارچوب یا محفظه فلزی است که تمام فیوزها، کلیدهای حفاظتی قطع کننده، قطعات نمایشگر، تجهیزات کنترلی و سیم کشی داخلی در درون ان قرار می گیرد. تابلو برق ها در دو مدل زیر در ساختمان ها و مراکز صنعتی یا تجاری مورد استفاده قرار می گیرد:
- تابلو برق های روکار
- تابلو برق های توکار
ساخت تابلو برق ها امری بسیار پیچیده و سخت است و به متخصصان در این زمینه نیاز دارد. در واقع تابلو برق ها با استفاده از استانداردهای بین المللی و داخلی طراحی و ساخته می شوند. اگر تابلو برق ها بدون استاندارد ساخته شوند، خود می تواند خطرات بسیاری را به دنبال داشته باشد و جان انسان ها را به خطر بیاندازند. تابلو برق ها اغلب در مسیر جریان اصلی برق ورودی یک ساختمان کار گذاشته می شوند.
یکی از مزایای استفاده از تابلو برق ها، محافظت از وسایل الکترونیکی در مقابل آسیب های ناشی از نوسانات جریان برق، شوک های الکتریکی و افزایش ولتاژ می باشد. حال باید اشاره شود که این وسیله بسیار پر کاربرد که می تواند از وسایل برقی محافظت نماید، خود نیاز به حفاظت الکتریکی دارد. حفاظت تابلوهای برق از اهمیت بالایی برخوردار است و باعث افزایش ضریب اطمینان و امنیت تجهیزات و دستگاه‌های مصرف‌کننده برق می‌شود و از آن ها در برابر هر نوع آسیب و ضرر احتمالی در آینده محافظت کرده و همچنین باعث بالا رفتن عمر کاری و عملکرد تجهیزات می گردد.
تجهیزات الکتریکی حفاظتی چیست؟
پیش از آن که به بررسی تجهیزات الکتریکی حفاظتی بپردازیم، بهتر است که درباره تجهیزات الکتریکی اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم. تجهیزات الکتریکی همه وسایلی هستند که برای انتقال، توزیع و مصرف نیروی برق مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع تجهیزات الکتریکی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ژنراتورها
- ترانسفورماتورها
- انواع وسایل حفاظت مانند فیوزها
- کلیدهای مینیاتوری
- کلیدهای محافظ جان (RCD)
- رله های کنترلی مانند رله ارت فالت، رله کنترل فاز و …
- وسایل سیم کشی و دستگاه ها و وسایل مصرف کننده نیروی برق
لازم به ذکر می باشد که حفاظت از تجهیزات و مصرف کننده های الکتریکی می بایست در برابر هرگونه خطای احتمالی هم چون اتصال کوتاه و اضافه جریان انجام گیرد. به منظور حفاظت تجهیزات به صورت معمول قبل از دستگاه و مصرف کننده، تجهیزاتی مانند موارد زیر را در مدارها قرار می دهند:
- فیوزها
- رله های حرارتی
- کلید محافظ موتوری و …
نکته بسیار مهمی که باید بدانید این است که برای حفاظت تجهیزات و مصرف کننده ها در مقابل اضافه بار از رله های حرارتی و برای حفاظت در مقابل اتصال کوتاه از فیوزهای ذوب شونده یا مغناطیسی بهره می برند. بعلاوه برای دستگاه ها و مصرف کننده های الکتریکی خانگی از کلیدهای مینیاتوری استفاده خواهد شد که از تجهیزات هم در برابر اضافه بار و هم در مقابل اتصال کوتاه محافظت به عمل می آورد. شایان ذکر می باشد که حفاظت اضافه جریان و اتصال کوتاه توسط موارد زیر انجام خواهد شد:
- بی متال
- کلید حرارتی مغناطیسی
- فیوز
- کلید مینیاتوری
- کلید اتوماتیک
- کلید هوایی
برای حفاظت الکتریکی در تابلو برق از چه تجهیزاتی استفاده می‌شود؟
در قسمت بالا سعی کردیم تا درباره تجهیزات و وسایل حفاظت الکتریکی اطلاعت خاصی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. در این قسمت نیز قصد داریم تا درباره تجهیزات حفاظت الکتریکی تابلو برق ها اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم. می توان اذعان داشت که تجهیزات خاصی برای محافظت از تابلوهای برق الکتریکی وجود دارد که که استفاده از آن ها و همچنین کیفیت قطعات به کار رفته و نوع ساخت وسایل، می‌تواند بر روی قیمت تابلو برق ساختمانی و تابلو برق صنعتی تاثیر بسزایی داشته باشد. به دلیل آن که سطح حفاظت تابلوهای برق و نوع تجهیزات برای این کار بسیار اهمیت دارد و نمی توان آن ها را نادیده گرفت. از جمله مهم‌ترین تجهیزات حفاظت الکتریکی در تابلو برق می‌توان به موارد ذکرشده در زیر اشاره داشت:
1)کنترل فاز
قابل ذکر می باشد که یکی از مهم ترین و اساسی ترین تجهیزات برای حفاظت الکتریکی در تابلو برق، کنترل فاز خواهد بود. قطعه کنترل فاز می تواند از مدار محافظت نماید و دارای ویژگی ها و مزایای زیر است:
- قطعه کنترل فاز از مدار در برابر اختلافات پتانسیل بالا محافظت می کند.
- این قطعه از مدارها در برابر اختلاف میان فازهای ولتاژ با یک دیگر نیز حفاظت به عمل می آورد.
- این وسیله قبل از کنتاکتور تعبیه می گردد.
نحوه کار قطعه کنترل فاز بدین صورت است، در شرایطی که سطح ولتاژ ۲۲۰ ولتاژ بیشتر یا کم‌تر از حداکثر ولتاژ تعیین‌شده در کنترل فاز باشد رله کنترل فاز وارد عمل می گردد و تیغه هایی که بر روی آن قرار دارند وضعیت خود را تغییر می دهند. بعلاوه اگر اختلاف بین فازها از حدی که بر روی کنترل فاز مشخص شده است، بیشتر باشد آنگاه رله کنترل فاز وارد عمل شده و با استفاده از تیغه های موجود بر روی کنترل فاز در مدار فرمان می‌توان از تابلو برق محافظت به عمل آورد.
2)بی متال
قطعا درباره بی متال ها اطلاعاتی دارید و با آن ها اشنا هستید. یکی دیگر از مهم ترین تجهیزاتی که محافظت تابلو برق مورداستفاده قرار می‌گیرد بی متال می باشد. این قطعه به صورت سری در مدار قرار گرفته و برای محافظت از موتورها در تمامی تابلوهای برق استفاده می شود. از جمله نکات مهم درباره بی متال ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- بی متال از متصل شدن دو فلز با دو جنس مختلف و ضریب انبساط مختلف ساخته می شود
- بی متال ها به نوعی با حرارت و گرما به یک دیگر متصل می گردند و به صورت یک تکه دیده می شوند.
نحوه عملکرد رله بی متال ها بدین صورت است که بر اثر عبور جریان اضافه بار حرارت آن ها بالا می رود و قطعه های هادی بی متال به‌طرف فلز با میزان انبساط کم تر خم خواهند شد. سپس با سرد شدن مجدد به شکل اول خود باز می گردند. نکته بسیار مهمی که باید بدانید این است که بر روی بی متال سه تیغه کنتاک قدرت برای عبور جریان سه فاز و دو عدد کنتاک فرمان برای استفاده در مدار فرمان وجود دارد.
3)بریکر
از دیگر تجهیزات حفاظتی در تابلو برق، انواع مختلف بریکرها می باشد. بریکر ها انواع و اقسام مختلفی دارند که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
- کلیدهای مینیاتوری
- کلیدهای محافظ جان
- کلیدهای اتوماتیک
- کلیدهای حرارتی
- راه اندازهای موتور
- کلیدهای هوایی
- رله کنترل بار
4)اینترلاک مکانیکی
اینترلاک ها از جمله تجهیزات جانبی به منظور محافظت از تابلوهای برق ها به شمار می آیند. این قطعات در دو صورت کلی زیر موجود می باشند:
- اینترلاک مکانیکی
- اینترلاک الکتریکی
یکی از مشهور ترین انواع اینترلاک، اینترلاک کنتاکتور می باشد. لازم به ذکر است که اینترلاک کنتاکتور یک قطعه مکانیکی به شمار می آید که بین دو عدد کنتاکتور مورد استفاده قرار می گیرد. این قطعه می تواند از وصل یا قطع شدن دو کنتاکتور با یک دیگر را جلوگیری می کند.در واقع زمانی که این قطعه مورد استفاده قرار بگیرد، هر موقع که یکی از کنتاکتور متصل باشد، کنتاکتور دوم نمی‌تواند وارد مدار گردد.
5)اینترلاک الکتریکی
همان گونه که اشاره کرده ایم، یکی دیگر از انواع اینترلاک ها، نوع الکتریکی آن است. در واقع از مهم‌ترین موارد برای محافظت از تابلو برق ها، استفاده و ساخت اینترلاک الکتریکی در مدار فرمان می باش. از جمله نکات مهم درباره اینترلاک ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- اینترلاک الکتریکی با کمک کنتاکت های فرمان بر روی قطعه های برقی ایجاد می شود.
- با استفاده از یک نقشه مدار فرمان مناسب و کامل می‌توان به‌راحتی تمامی تابلو برق را از انواع مختلف اتفاقات رایج محافظت کرد.
از جمله موارد مهمی که باید بدانید این است که استفاده از کنتاکت بسته کنتاکتور در مسیر تغذیه بوبین کنتاکتور دیگر سبب می گردد که کنتاکتورها با یک دیگر اینترلاک بشوند و به صورت هم زمان وارد مدار نگردند. به صورتی که اگر یکی از کنتاکتور در مدار حضورداشته باشد کنتاکتور دوم اجازه وارد شدن به مدار را نخواهد داشت.
تجهیزات رایج برای محافظت الکتریکی در تابلو برق ها:
در فوق درباره تجهیزات الکتریکی با شما عزیزان اطلاعاتی را در میان گذاشته ایم. لازم به ذکر است که نوع های دیگری از تجهیزات جانبی به منظور محافظت از تابلو برق ها وجود دارد که می تواند سبب بالا رفتن کنترل و مدیریت تجهیزات گردد. به عنوان مثال برای کلیدهای اتوماتیک هوایی و کمکت تجهیزات جانبی مثل رله زیر ولتاژ، رله شنت، کنتاکت های کمکی و کنتاکت های تریپ وجود دارد. استفاده از این تجهیزات در هر نوع مفید بوده و می تواند به حفاظت الکتریکی و بهبود عملکرد تابلو برق کمک نماید. می توان بیان کرد که از جمله تجهیزات و کلیدهای محافظتی در تابلو برق ها به صورت زیر می باشد:
- کلیدهای مینیاتوری
- کلیدهای محافظ جان
- انواع فیوز
- کلید هوایی
- کنتاکتورها
- بی متال
- کلید حرارتی
- فیوز فشنگی
- فیوزهای کاردی
- کلیدهای گردان
- کنتاکت های کمکی
- کنتاکتورهای خازنی
- فن های خنک کننده
- ترانس های CT
- ترانس ایزوله
- کلیدهای قابل قطع زیر بار
- کلید چنج آور
- کلید اتوماتیک و ...
سخن پایانی:
در این مطلب سعی شد درباره تجهیزات الکتریکی محافظ تابلو برق اطلاعات کاملی در اختیار شما عزیزان قرار داده شود. بعلاوه می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت آژند برق مراجعه کرده و با کارشناسان در این خصوص مشورت نمایید.
