تفاوت رله و فیوز در چیست؟

همان گونه که می دانید، با به وجود آمدن برق زندگی همه انسان ها تغییر کرد و وسایل و لوازم برقی در راستای زندگی بهتر به وجود آمد. تمامی لوازم و تجهیزات برقی از وسایل و قطعات خاصی به وجود امده اند که تمامی این قطعات با یک دیگر همکاری کرده و وسیله مورد نظر را روشن و خاموش می کنند یا باعث کار کردن آن وسیله می شوند. لازم به ذکر است که دو قطعه بسیار مهمی که در وسایل و تجهیزات برقی و الکتریکی کاربرد دارد، رله و فیوز می باشد. در این مقاله از وب سایت آژند برق قصد داریم تا به بررسی تفاوت های میان رله و فیوز بپردازیم و در این باره اطلاعات بسیار مهمی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

فیوز چیست؟

قبل از آن که به تعریفی جامع از فیوز چیست بپردازیم، در ابتدا باید توضیح دهیم که فیوز یک قطعه یا یک عنوان بسیار پرکاربرد در عرصه برق و الکترونیک می باشد و به طور قطع نام آن را به وفور شنیده اید. فیوزها طیف وسیعی از قطعات را شامل می شوند و در بسیاری از قطعات برقی و الکترونیکی به کارمی روند. لازم به ذکر می باشد که فیوزها برای حفاظت و مراقبت از یک قطعه الکتریکی به کار می روند. در واقع برای حفاظت از مدار در برابر جریان برق بیش از جریان نامی، در ابتدای بخش ورودی مدار قرار می گیرد تا بتواند از آسیب های احتمالی جلوگیری به عمل آورد.

حفاظت از وسایل برقی و الکترونیکی بسیار مهم است این حفاظت در برابر خود جریان های برق انجام خواهد گرفت. در واقع می توان اشاره داشت که فیوزها در لوازم برقی زیر ( به منظور حفاظت ) وجود دارند:‌

• تلویزیون
• یخچال
• ماشین لباس شویی
• ماشین ظرف شویی
• کامپیوتر و…

فیوز قطعه ای است که در برابر آسیب‌های ناشی از تغییرات الکتریکی ناگهانی و غیر معمول مورد استفاده قرار می ‌گیرد و تا کنون توانسته است بسیاری از لوازم برقی و الکتریکی را از سوختی و آسیب های جدی نجات دهد.

شایان به ذکر می باشد که  این قطعه حفاظتی از یک نوار نازک یا رشته فلزی درون یک محفظه تشکیل شده است که عملکرد آن بسیار خاص است. در واقع عبور جریان زیاد از آن موجب ذوب شدن و در نتیجه باز شدن مدار از منبع تغذیه خواهد شد. همچنین، فیوز به عنوان مدارشکن یا پایدار ساز (استبلایزر) نیز برای جلوگیری از آسیب ‌دیدگی دستگاه‌ ها مورد استفاده قرار می گیرد.

ممکن است این سوال برای شما عزیزان به وجود بیاید که ولتاژ فیوزها در چه بازه ای قرار دارد؟! برای پاسخ به این سوال باید اشاره داشت که ولتاژ این فیوز ها بسته به تجهیزاتی که از آن ها حفاظت می کنند، بین ۵۰۰ تا ۱۲۰۰ ولت متغیر بوده و با شدت جریان های مختلف می باشد.

تاریخچه فیوزها

فیوز به عنوان یکی از ابزارهای مربوط به حفاظت از مدارهای الکتریکی، از دیرباز در صنعت برق و الکترونیک به کار گرفته می‌شود. تاریخچه ساخت فیوز به سال‌های قبل از قرن بیستم بازمی‌گردد.

در سال ۱۸۸۲، توماس ادیسون یک فیوز اولیه را برای استفاده در سیستم روشنایی الکتریکی خود طراحی کرد. اما این فیوز‌ها نسبت به فیوزهای امروزی که در مدارهای الکترونیکی استفاده می‌شوند، به طور چشمگیری متفاوت بودند. فیوزهای ادیسون به شکل یک شیشه با بند مسی ساخته شده بودند و به عنوان حفاظت در برابر افزایش جریان الکتریکی در مدار، استفاده می‌شدند.

در سال ۱۹۱۴، فیوزهایی با شکل و ساختار مشابه به فیوزهای امروزی توسط شرکت Westinghouse Electric Corporation تولید شدند. این فیوزها با استفاده از سیم‌های نازک فلزی درون یک لوله شیشه‌ای به عنوان عنصر حرارتی ساخته می‌شدند و در صورت تحمیل جریان الکتریکی بیش از حد مجاز، سیم فلزی درون لوله شیشه‌ای به دلیل گرمای تولید شده توسط جریان الکتریکی، قطع می‌شد.

در سال ۱۹۲۷، شرکت Ferraz Shawmut اولین فیوزهایی با شکل و ابعاد استاندارد را تولید کرد. این فیوزها به عنوان حفاظت در برابر جریان‌های بالا در صنعت الکتریکی استفاده می‌شدند.

در سال‌های بعد، فیوزهای با اندازه‌ها و قابلیت‌های مختلفی توسط شرکت‌های مختلفی تولید شدند. امروزه، فیوزها در اندازه‌ها و قابلیت‌های مختلفی تولید می‌شوند و در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، صنعت الکترونیک، صنعت نفت و گاز و صنعت خانگی به کار می‌روند.

در کل، فیوز به عنوان یکی از ابزارهای حفاظت الکتریکی مورد استفاده قرار گرفته و تاریخچه ساخت آن به قرن ۱۹ برمی‌گردد. اما با پیشرفت تکنولوژی، فیوزهای با ابعاد و قابلیت‌های مختلفی تولید شده‌اند و همچنان در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع فیوزها کدام است؟

باید بدانید که فیوزها قطعاتی هستند که در انواع مختلف به منظور استفاده در مصارف خاص طراحی و ساخته شده و در اختیار متخصصان قرار گرفته است. شایان ذکر می باشد که در زمان انتخاب فیوز تیپ آن را باید با توجه به نوع مصرف انتخاب نماییم. انواع فیوز، مدارهای الکتریکی را در برابر جریان های غیر مجاز محافظت می نماید و اجازه آسیب رسیدن به مدار را نخواهد داد. در واقع فیوز این وظیفه را دارد که جریان های بیشتر از جریان مصرفی را قطع نماید.  فیوزها یکی از اختراعات بسیار خاص توماس ادیسون می باشد و در بازار انواع و اقسام بسیار مختلفی از فیوزها وجود دارد که در این مقاله به دو  دسته کلی فیوزهای مهم می پردازیم و در زیر آن ها را تشریخ خواهیم کرد:

فیوز  DC

یکی از مهم ترین انواع فیوز، فیوزهای DC می باشد. باید اشاره شود که این نوع از فیوزها دو ویژگی بسیار مهم دارند که در زیر به آن ها می پردازیم:

• فیوزهای DC اندازه بزرگ‌تری دارند.
• منبع تغذیه DC دارای ولتاژ ثابتی بالاتر از صفر ولت است و به همین دلیل قطع کردن مدار به دلیل امکان رخ دادن آرک بین سیم ‌های ذوب شده کار دشواری می باشد.

ممکن است این سوال برای شما عزیزان به وجود بیاید که برای حل مشکل قطع کردن مدار چه راهکاری وجود دارد؟! برای پاسخ به این سوال باید بیان کرد که برای غلبه بر این مشکل، الکترودها در فاصله دورتری از هم قرار خواهند گرفت و به همین دلیل است که اندازه این فیوزها بزرگ تر خواهد شد.

فیوز AC

باید اشاره شود که فیوزهای AC اندازه کوچک‌ تری دارند. یکی از ویژگی های مهم این فیوزها این است که در هر ثانیه ۵۰ تا ۶۰ بار از مینیمم تا ماکزیمم جریان نوسان خواهند کرد. بنابراین، امکان آرک زدن بین سیم ‌های ذوب شده کم می باشد. به همین دلیل، آن ‌ها را در اندازه ‌های کوچک‌ تری طراحی کرده و می سازند.

کاربرد فیوزها:

باید اشاره داشت که فیوزها از جمله مهم‌ ترین بخش ‌های یک سیستم و مدار الکتریکی به شمار می آیند و همان گونه که توضیح داده ایم، از این قطعات در بیشتر وسایل و تجهیزات الکتریکی استفاده شده است. فیوزها کاربردهای بسیاری دارند که در زیر به بررسی برخی از کاربردهای مهم فیوزها پرداخته ایم:‌

• فیوزها در تابلو برق ‌های مسکونی، دستگاه‌ ها و لوازم الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرند و می توانند از مدار یا وسیله مورد نظر محافظت به عمل آورند.
• فیوزها در کنسول ‌های بازی و خودروها نیز مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
• در بسیاری از لوازم برقی و الکتریکی مانند لپ ‌تاپ ‌ها، تلفن ‌های همراه، چاپگرها، اسکنرها، وسایل الکتریکی قابل حمل، هارد دیسک‌ها و ... از این قطعات استفاده شده است.
• از جمله کاربردهای بسیار مهم فیوزها استفاده از آن ها در سیستم توزیع برق می باشد. باید اشاره شود که فیوزها در خازن ‌ها، ترانسفورماتورها، مبدل ‌های قدرت، استارتر موتورها و ترانسفوماتورهای قدرت مورد استفاده قرار می گیرند.
• در مانیتورهای LCD، پک ‌های باتری و .... نیز از فیوزها استفاده شده است.

رله چیست؟

یکی از قطعات بسیار کاربرد در مدارهای الکتریکی رله ssr می باشد که در مقالات گذشته درباره این قطعه توضیحات بسیاری را داده ایم. باید اشاره کنیم که رله یک قطعه الکترومکانیکی به شمار می آید که کاربرد آن در مدارات الکتریکی مانند یک کلید ساده بوده اما با کلیدهای ساده ای که ان را در خانه ها مشاهده کرده اید، تفاوت هایی دارد. از جمله ویژگی های بارز رله ها به صورت زیر می باشد:

• رله ها با این تفاوت هستند که برخلاف کلید که برای باز و بسته شدن آن باید به صورت دستی عمل کرد.
• در رله باز و بسته شدن به وسیله جریان الکتریکی انجام می شود.
• استفاده از رله این امکان را به ما می دهد که بتوانیم دو بخش مجزای یک سیستم را که دارای دو منبع ولتاژ مختلف هستند، از هم جدا کنیم.

به عنوان مثال باید بیان کنیم که با استفاده از رله می توانیم یک موتور الکتریکی ۲۲۰ ولت را به وسیله میکرو کنترلر که دارای ولتاژ ۵ ولت است بدون هرگونه اتصال فیزیکی بین آن ها راه اندازی نماییم.

تاریخچه اولین رله ها

رله یک دستگاه کنترل الکتریکی است. این یک وسیله الکتریکی است که باعث می شود کمیت کنترل شده در زمانی که تغییر در کمیت ورودی (کمیت تحریک) نیازهای مشخص شده را برآورده می کند، تحت یک تغییر مرحله از پیش تعیین شده در مدار خروجی الکتریکی قرار گیرد. این یک رابطه تعاملی بین سیستم کنترل (که حلقه ورودی نیز نامیده می شود) و سیستم کنترل شده (که حلقه خروجی نیز نامیده می شود) دارد. معمولاً در مدارهای کنترل خودکار استفاده می شود، در واقع یک "سوئیچ اتوماتیک" است که از جریان کمی برای کنترل عملکرد یک جریان بزرگ استفاده می کند. بنابراین نقش تنظیم خودکار، حفاظت ایمنی و مدار تبدیل را در مدار ایفا می کند.

در قرن هجدهم، دانشمندان همچنین معتقد بودند که الکتریسیته و مغناطیس دو پدیده فیزیکی غیر مرتبط هستند. پس از اینکه اوستر فیزیکدان دانمارکی اثر مغناطیسی جریان الکتریکی را در سال 1820 کشف کرد، فارادی فیزیکدان انگلیسی در سال 1831 پدیده القای الکترومغناطیسی را کشف کرد. موتورهای الکتریکی و ژنراتورهای بعدی؛ بشر به خاطر همین اختراعات وارد عصر برق شده است.

در دهه 1830، فیزیکدان آمریکایی جوزف هنری از القای الکترومغناطیسی برای اختراع رله در حین مطالعه کنترل مدار استفاده کرد. اولین رله یک رله الکترومغناطیسی است که از پدیده نیروی مغناطیسی ایجاد شده و ناپدید شدن توسط آهنربا در هنگام روشن و خاموش شدن برق برای کنترل باز و بسته شدن مدار دیگری با ولتاژ بالا و جریان بالا استفاده می کند. ظاهر آن باعث می شود مدار کنترل از راه دور و حفاظت کار کند. رله یک اختراع بزرگ در تاریخ علم و فناوری بشر است. این نه تنها پایه و اساس مهندسی برق است، بلکه پایه مهمی از فناوری الکترونیک و فناوری میکروالکترونیک است.

کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که می‌تواند با منبع برق خارجی کار کند. به‌عبارت‌دیگر کنتاکتور وسیله‌ای است که در آن با استفاده از خاصیت الکترومغناطیس تعدادي کنتاکت به یکدیگر وصل یا از یکدیگر جدا می‌شوند. از این خاصیت جهت قطع و وصل و یا تغییر اتصال مدار استفاده می‌شود. هر کنتاکتور معمولاً داراي سه کنتاکت اصلی براي مدارمی‌باشد. ظرفیت حمل جریان نوک تیغه‌های کنتاکتور بسیار بالاست و می‌تواند مقدار زیادی از جریان خطا را قطع کند (حدود چند کیلو آمپر). به همین دلیل محفظه جرقه‌ای دارند که در حالت باز کردن، جرقه الکتریکی را اطفا می‌کند.

شباهت‌های بین رله و کنتاکتور

کنتاکتور‌ها و رله‌ها عمل قطع و وصل مدار را انجام می‌دهند. هر دو سیم پیچ الکترومغناطیس دارند؛ ولتاژ سیم پیچ باید متناسب با منبع موجود انتخاب گردد. بعضی کنتاکتور‌ها تیغه‌های کمکی دارند که می‌تواند NO یا NC باشد. این تیغه‌های کمکی همراه با تیغه‌های اصلی فعال می‌شوند. تعویض حالت با قطع و یا وصل شدن ولتاژ بوبین اتفاق می‌افتد.

انواع رله کدام است؟

همان گونه که در بالا نیز اشاره کرده ایم، طرز کار رله شبیه به یک کلید می باشد با این تفاوت که در روشن و خاموش شدن آن انسان دخالتی نخواهد داشت. رله نیز انواع و اقسام بسیار مختلفی دارد که هر کدام از آن ها برای یک تجهیز با کاربری خاص مورد استفاده قرار می گیرد. در زیر به بررسی انواع رله های مهم خواهیم پرداخت:

رله حرارتی

لازم به ذکر است که یکی از انواع رله، رله حرارتی می باشد که البته کاربرد بسیاری در صنعت دارد. از جمله ویژگی ها و نوع عملکرد رله های حرارتی می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• رله حرارتی متشکل از دو فلز غیر هم‌ جنس می باشد.
• این دو فلز به هم چسبیده هستند و در اطراف آن ها یک سیم حامل جریان الکتریکی پیچیده شده است.
• در رله حرارتی هنگام عبور جریان الکتریکی حرارت ایجاد می‌ شود. حرارت ایجاد شده سبب خم شدن رله شده و باعث فعال شدن آن خواهد شد.

رله های حرارتی بلافاصله بعد از پایان کارش به حالت اولیه خود باز خواهد گشت. به همین دلیل ابتدا باید کمی صبر کرد و بعد از آن با فشار دادن دکمه RESET که قرمز رنگ است، کنتاکت به حالت اولیه بر می گردد.

رله مغناطیسی

یکی دیگر از انواع رله های پرکاربرد، رله مغناطیسی می باشد. لازم به ذکر است که رله مغناطیسی از مدار در مقابل ایجاد اتصال کوتاه محافظت به عمل می آورد. باید اشاره شود که اگر جریان مدار بیش از اندازه بالا رود یا زیاد شود، میدان الکترومغناطیسی ایجاد شده سبب جذب اهرم به سمت خود خواهد شد. این عمل باعث قطع بازوی اتصال می شود و در نهایت کنتاکت را باز خواهد کرد. از طرف دیگر باز شدن کنتاکت سبب قطع شدن جریان می‌ شود. بعد از اینکه انرژی الکترومغناطیس کم شد، آن گاه اهرم به حالت اولیه خود باز خواهد گشت.

رله کنترل فاز

یکی دیگر از انواع رله های مهم رله های کنترل فاز می باشد. باید اشاره شود که رله کنترل فاز یک نوع محافظت کننده به شمار می آید. عملکرد و نحوه کار این رله باید بسیار خاص است و در مدار وظایفی را بر عهده دارد. در واقع کار این نوع رله جلوگیری از بروز عیب در مدار پیش از شروع کار الکتروموتور می باشد. از جمله نکات مهمی که درباره رله کنترل فاز باید بدانید، به صورت زیر می باشد:‌

• رله کنترل برای برق سه فاز، سه ورودی دارد.
• این رله دارای یک تیغه باز و یک تیغه بسته نیز است.
• هنگام نصب رله کنترل فاز باید دقت داشته باشید که تیغه باز در مسیر جریان مدار فرمان باشد و تیغه بسته را به آلارم متصل کرد.

کاربرد رله:‌

این قطعه خاص در بسیاری از مدارها به کار برده می شود و جزء یکی از قطعات مهم به شمار می آید که کاربرد های خاص و فراوانی دارد. از جمله کاربردهای این قطعه مهم می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• حفاظت (این مورد در رله های قدرت و حفاظتی به وضوح دیده می شود)
• کنترل کننده ای موثر
• استفاده به عنوان کنترلر خاص (درایو موتور و…)

وظیفه رله چیست؟

اگر به دنبال یک کلید الکترومغناطیسی هستید باید از رله استفاده کنید. این کلید می‌تواند با یک جریان به نسب پایین یک جریان بالا و قوی را قطع یا وصل کند. رله ماشین یک نوع سوئیچ اتوماتیک است که از یک جریان بسیار کم برای کنترل جریان‌ها و عملکردهای بزرگ استفاده می‌کند. در صورتی که رله خودرو به طور صحیح کار نکند باعث خاموشی یا بد کار کردن اتومبیل می‌شود.

رله دوبل چیست؟

نوع دیگری از رله وجود دارد که به آن رله دوبل می‌گویند. رله دوبل برای کنترل برق و برق رسانی بخش‌های مربوط به سوخت رسانی و کامپیوتری به کار می‌رود. به همین دلیل اگر رله خودرو ایراد پیدا کند اتومبیل روشن نخواهد شد و کارکرد ماشین دچار مشکل می‌شود.

رله توانایی برق رسانی در اتومبیل را دارد تا قطعات مورد نیاز دارای برق شوند. در حالت‌های سوئیچ بسته، سوئیچ باز و خودروی روشن این کار صورت می‌گیرد که هر کدام از آن‌ها به انرژی الکتریکی متفاوتی نیاز دارند. به همین دلیل هم از رله دوبل برای انجام این کار استفاده می‌کنند تا بتوانند موارد مورد نیاز را در هر ۳ حالت اجراء کند. بخش‌هایی که رله دوبل برق‌رسانی آن‌ها را انجام می‌دهد به شرح زیر است:

– پمپ بنزین

– ECU

– انژکتورها

– کویل

– شیر کنیستر

– گرمکن دریچه گاز

– گرمکن سنسور اکسیژن

– چراغ چک

مکان قرار گیری رله دوبل در انواع اتومبیل

– در اتومبیل‌هایی مانند پژو 405 و سمند رله در نزدیکی رادیاتور و سمت راننده واقع شده است.

– در خودروی پژو 206 رله در محفظه BM34 واقع شده است.

– در پراید رله کنار باتری قرار گرفته است.

– در خودروهای دیگر رله به طور معمول در محفظه ECU واقع شده است.

تفاوت رله و فیوز:

در این مقاله از وب سایت آژند برق سعی کردیم به صورت جداگانه به بررسی این دو قطعه مهم بپردازیم و درباره رله و فیوز اطلاعات بسیار مهمی را در اختیار شما قرار دهیم تا شما بتوانید به راحتی تفاوت های این دو قطعه را متوجه شوید. شایان به ذکر می باشد که طرز کار رله در مدار، مشابه فیوز می باشد. تفاوت رله و فیوز در این است که فیوز می ‌سوزد اما رله ها آن هم از نوع رله  مغناطیسی سبب قطع جریان مدار می‌ شود. ناگفته نماند بعد از آن مجدداً می‌ توان جریان را وصل کرد.

شما عزیزان می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت آژند برق مراجعه فرمایید.