شینه کشی در تابلو برق چیست؟
وقتی تابلو برق طراحی می شود ممکن است که در تابلو برق با شدت جریان بالا مواجه باشد بنابراین عمل شمش کشی یا همان شینه کشی بر روی تابلو برق صورت می گیرد. به طورکلی به دلیل حجم بالای سیم و کابل ها و یا آمپر بالا استفاده می گردد. معمولا داخل هر تابلو برق سیم ها با طول کوتاه وجود دارند به این صورت که فرم دهی به آن ها امکان پذیر باشد .
در این شرایط جهت ارتباط و اتصال فیدرها لازم است از قطعه ای به نام شینه مسی بهره برداری کرد. این شینه ها بعد از نصب، کاملا در جای خودشان ثابت باقی می‌مانند و همچون کابل ها فرم آن ها در اثر گرما تغییر نخواهد کرد و حتی در محل نصب خود با جا به جایی مواجه نخواهند شد.
شایان ذکر است در استفاده از کابل جریان‌های بالاتر از 160 آمپر امری غیر ممکن بوده بنابراین شینه بندی در بسیاری از پروژه‌های برق صنعتی و … بسیار ضرورت دارد و اهمیت آن را نمی توان نادیده گرفت. شمش اصلی یا آمپر با باسبار جهت انشعاب دادن به سایر لوازم استفاده می شود. به این معنا که می بایست حدود 1/5 برابر آمپر کلید اصلی باشد. بنابراین روی شمش اصلی اغلب سوراخ های زیادی برای انشعاب و اتصال به سایر شمش ها وجود دارد و سطح مقطع شمش کم می گردد.
به طور معمول برای اتصال دو شمش به یکدیگر، شمش فرعی یا شمشی که آمپر کمتر دارد، حداقل به اندازه مربعی با همان عرض از سطح تماس باید به شمش اصلی وصل شود. بر طبق استاندارد 110 حداقل فاصله موجود بین دو شینه ده برابر خواهد بود. به عبارت ساده تر در هر فاز یک شینه دوبل تا شینه دوبل بعدی دیگر فاصله موجود ده برابر است. در حالت کلی فاصله دو شینه غیر همنام باید به اندازه عرض شینه باشد.
نکاتی در مورد شینه بندی
از خش افتادن روی سطح اتصال شمش، از سمباده زدن و سنگ گرفتن روی پلیسه هایی (ضایعات دور سوراخ) که در اثر سوراخکاری به وجود آید ، خود داری نمایید. این کار منجر به آن شده تا سطح اتصال شینه ناهموار باشد که در نهایت، جریان به خوبی از آن عبور نخواهد کرد و به ایجاد حرارت زیاد در آن نقطه منتهی می گردد. با مواد چربی گیر مثل تینر محل اتصال دو شمش را خوب تمیز نمایید و آن را با گریس های مخصوص آغشته کنید تا از سولفاته شدن و چرب شدن بین دو شمش به مرور زمان، جلوگیری گردد.
در اثر برشکاری لبه های تیز شینه ها ایجاد می شوند، که لازم است تا با سوهان پرداخت شوند. لبه های تیز از جمله قسمت هایی هستند که باعث ایجاد آرک یا قوس الکتریکی خواهند شد.
انواع تابلو برق صنعتی
به طور کلی انواع تابلو برق ساختمانی ها به دو دسته زیر تقسیم می شوند.
- تابلو برق فشار ضعیف
- تابلو فشار متوسط
تابلو برق صنعتی فشار ضعیف
اغلب ولتاژ کمتر در این مدل از تابلوها، از 1 کیلو ولت است. از نظر ساختاری این تابلوها ، بیشتر در انواع کشویی و ثابت طراحی و ارائه می گردند. تابلو فشار ضعیف ، شامل تابلو کنتوری، دیماندی، ترمینال، قدرت و توزیع، مرکز کنترل موتور و چنج اور می باشد.
تابلو فشار ضعیف کنتوری
جهت اندازه‌گیری میزان مصرف انرژی در ساختمان‌ها از کنتور استفاده می شود. بنابراین برای محاسبه میزان مصرف برق از کنتورها به شکل جداگانه در تابلو برق کنتوری استفاده می شود. امکان استفاده این تابلوها ساختمان ها و مراکز را از شبکه برق سراسری وجود دارد . کنتورهای سه فاز و تکفاز در آن قابل نصب و استفاده خواهند بود. این تابلوها به سه روش روکار، توکار و ایستاده ارائه می گردد.
6قانون اصلی شینه کشی
شینه کشی در تابلو برق قوانینی همچون موارد زیر وجود دارد:
• زاویه‌ای که برای خم شینه در نظر گرفته می‌شود باید بیشتر از 90 درجه باشد.
• اغلب جریان از روی شینه عبور می نماید در آخر هر شمشی که از سطح تماس بیشتری برخوردار باشد قطعا میزان جریانی که از خود عبور می دهد بیشتر خواهد بود. در واقع هر شمش یا شینه ای که به شکل مستطیل باشد سطح تماس آن برابر با محیط آن مستطیل است.
• در زمان اتصال دو شینه توجه داشته باشید شینه ای که از آمپر کمتری برخوردار است به عنوان شینه فرعی در نظر گرفته می شود. این شینه باید در کمترین حالت در ابعاد یک مربع باشد که طول ضلع مربع به اندازه پهنای شمش اصلی که آمپر بیشتری دارد، باشد.
• برای متصل کردن شینه‌ها به هم از وسیله‌ای به نام پانچ شینه استفاده می کنند.
• اگر در هر فاز از تابلو برق تعداد شینه‌ها بیشتر از یکی باشد، باید بین شینه‌ها یک فاصله به اندازه پهنای باند هر شینه ایجاد کرد.
• به طور معمول در محاسبات شینه کشی اندازه شینه در حالتی که به فاز مرتبط باشد برابر 100 و 10 در نظر گرفته می شود و در این صورت جریان وارد به تابلو را در 1.5 ضرب می کنند.
آموزش شینه کشی
نحوه خم کاری به روش های مختلفی صورت می گیرد که باید بدانید زاویه خم چند درجه باشد و همچنین اندازه شینه مورد نیاز مان چقدر باشد تا امکان برش دقیق وجود داشته باشد، از پرتی ها تا حد ممکن جلوگیری شود وقتی این اطلاعات را بدست آمد می توان یک شینه کشی اصولی و دقیق را انجام داد که ضمن جلوگیری از هدر رفت شینه، زیبایی خوبی هم در تابلو برق مان ایجاد خواهد کرد و به اصطلاح کار ما را حرفه ای جلوه می دهد.
رنگ شینه فازها
رنگ شینه ها مانند کابل ها می باشد. در ایران رنگ شینه L1 قرمز ، شینه L2 زرد ، شینه L3 به رنگ آبی و رنگ شینه نول مشکی میباشد. ولی طبق استانداردهای IEC رنگ شینه ها به ترتیبی که گفته شد قهوه‌ای، مشکی ، نارنجی و آبی می باشد و در سیستم تک فاز قهوه ای و آبی می باشد. کابل ارت زرد سبز می باشد ولی شینه ارت معمولا رنگ و عایق ندارد.
شمش نول چیست؟
شمش نول ، شینه ای است که حامل جریان نول می باشد. شینه نول معمولا بهمراه شین ارت در کف تابلو نصب میگردند. شین ارت میتواند خم شود و مستقیما کف تابلو پیچ شود ولی شین نول بر روی مقره نول نصب میگردد. سایز شین های نول و ارت هم اندازه با شین فاز می باشد. در بار های روشنایی اگر از لامپ فلور سنت استفاده شود ، جریان باسبار روشنایی شینه نول از فاز ها ممکن است بیشتر نیز شود و فقط در بارهای موتوری جریان نول کمتر است.
سخن پایانی
زمانی که یک تابلو برق ساخته می شود ممکن است که در تابلو برق با شدت جریان بالا رو به رو گردد لذا می بایست در جریان های بالاتر از 160 آمپر استفاده از کابل امری غیر ممکن است به همین دلیل شینه بندی در بسیاری از پروژه‌های برق صنعتی و … بسیار ضروری می باشد و اهمیت آن را نمی توان نادیده گرفت. شمش اصلی یا آمپر باسبار به منظور انشعاب دادن به سایر لوازم مورد استفاده قرار می گیرد.عمل شمش کشی یا همان شینه کشی بر روی تابلو برق انجام می شود.
