طبقه بندی انواع رله های حفاظتی
انواع رله حفاظتی قطعه ای کاربردی است که در مقابل عیوب و اتصالی ها ، به وسیله کلید قدرت در نقش حفاظت تجهیزات و دستگاه های سیستم قدرت قبل از اینکه کلید قدرت عمل کند و سیم پیچی عمل کننده آن تغذیه می شود و رله محافظتی با عملکرد خود از دستگاه حفاظت می کند. رله دستگاهی است که در اثر تغییر کمیت الکتریکی مانند ولت و جریان و یا کمیت فیزیکی مثل درجه حرارت و حرکت روغن تحریک می شود و منجر به کار افتادن دستگاه های دیگر و نهایتاً قطع مدار به وسیله کلید قدرت یا دژنکتور می شود.
رله مغناطیسی
به طور کلی همانطور که می دانید اساس عملکرد این نوع رله بر مبنای مغناطیس صورت می گیرد. عملکرد رله مغناطیسی را می توان به فیوز مثال زد؛ چرا که از مدارها در برابر اتصال کوتاه حفاظت می کند؛ ولی تفاوت اصلی این دو در این است که فیوزها می سوزند درحالی‌که این نوع رله مدار جریان را قطع خواهند کرد
اجزا و ظاهر رله‌های مغناطیسی شامل یک هسته مغناطیسی پوشیده شده از سیم‌هایی در اطراف آن می باشد. عملکرد این از نوع رله‌ها هم به این شکل است که با عبور جریان اتصال کوتاه، میدان مغناطیسی ایجاد می شود و این موضوع منجر به جذب اهرم قطع می شود. رله های مغناطیسی در بیشتر موارد به همراه رله های حرارتی قابل استفاده می باشند و استفاده از آن‌ها به صورت مجزا اغلب بسیار کمتر و به ندرت صورت می گیرد.
انواع رله حفاظتی :
از نظر اتصال به شبکه و دستگاه رله ها می توان به دو نوع تقسیم می شود که هر یک از آن ها مهمترین وظیفه ای که دارند این است که از دستگاه محافظت می کنند. این دو نوع عبارت هستند از
:
رله اولیه :
حفاظتی سیم پیچی تحریک شونده ای که در این نوع از رله استفاده شده به صورت مستقیم در مدار قرار می گیرد. عملکرد این رله بدون ولتاژ و یا تراس برق است، به این معنا که رله کارکرد خود را بدون این که به جریان برقی اتصال یابد به خوبی انجام خواهد داد. وجود این رله در دستگاه بسیار ضرورت بالایی دارد و با بکارگیری این رله می توانید ایرادهای دستگاه خود را بیابید.
رله ثانویه :
سیم تحریک شونده در این نوع رله وجود دارد به وسیله ولتاژ شبکه ای و یا ترانس برق تغذیه می گردد و می تواند از این طریق از دستگاه به خوبی حفاظت نماید. به طور کلی لازم به ذکر است اگر این رله در دستگاه وجود داشته باشد می تواند به رله اولیه کمک کند که عملکرد خود را به خوبی انجام دهید. بسیاری از عملکردهای رله اولیه را رله ثانویه بر عهده می گیرد و به همین علت عمر و ماندگاری هر یک از آن ها بسیار بالاتر می برد. قدرت و توان هر یک از این رله ها در صورتی که با یکدیگر باشند بسیار بالاتر می رود، به همین دلیل است که بسیاری از افراد از این رله هم در دستگاه ها خود استفاده می کنند تا هم عمر دستگاه را بالاتر ببرند و هم عملکرد رله اولیه بهبود بخشیده شود.
مزایای استفاده از رله :
- محل وقوع عیب از شبکه جدا سازی شده و منجر به آن شده تا از سایر قسمت های سالم شبکه همچنان به کار خود ادامه دهند و پایداری و ثبات شبکه به همان حالت قبلی محفوظ بماند
- مقابل عیوب و اتصالی ها تجهیزات و دستگاه ها در امان خواهند بود و میزان خسارات وارده به آن ها محدود می شود .
سبب به وجود آمدن اتصالی ها و تأثیرات آن به دو علت زیر اتصالی ها می توانند به وجود آیند :
الف – تأثیرات داخلی: تأثیرات داخلی که باعث خراب شدن و از بین رفتن دستگاه ها یا خطوط انتقال و توزیع می شود عبارتند از :فاسد شدن قسمت های عایق در یک مولد ، ترانسفورماتور ، خط ، کابل و ...
این ضایعات و امکانات مکن است مربوط به عمر عایق ، عدم تنظیم صحیح ، عدم ساخت صحیح و یا عدم نصب صحیح عایق باشد .
ب – تأثیرات خارجی: تأثیرات خارجی شامل تأثیرات زیادی است از آن جمله رعد و برق ، اضافه بار که باعث به وجود آمدن حرارت شود ، برف و باران ، باد و طوفان ، شاخه درختها ، حیوانات و پرندگان ، سقوط اشیاء اشتباه در عملیات و خسارتهایی که به وسیله مردم وارد می شود و ...
طبقه بندی بر اساس ساختار
بسته به اصول ساختار رله، چهار دسته کلی زیر یافت می شود:
- رله الکترومکانیکی
- حالت جامد
- ریزپردازنده
- عددی
طبقه بندی رله های حفاظتی بر اساس سیگنال های فعال
- ممکن است سیگنال محرک یکی از سیگنال‌های جاری و ولتاژ باشد که شامل تعدادی ترکیب مختلف از این سیگنال‌ها می‌شود، بسته به اینکه رله طراحی‌شده به یک ورودی یا چند ورودی برای تحقق آن نیاز دارد.
- قدرت
- فرکانس
- درجه حرارت
- فشار
- سرعت
- دیگران
طبقه بندی بر اساس تابع
عملکردهایی که سیستم حفاظتی برای آن ها طراحی شده است، رله ها را در چند دسته زیر طبقه بندی می کند.
- رله جهت جریان بیش از حد
- فاصله
- ولتاژ بیش از حد
- دیفرانسیل
- برق معکوس
- دیگر موارد
رله های نوع جاذبه الکترومغناطیسی
رله های نوع جاذبه الکترومغناطیسی بر اساس اصل جذب آرمیچر توسط نیروی مغناطیسی تولید شده توسط جریان نامطلوب یا حرکت پیستون در یک سلونوئید کار می کنند. این رله ها را می توان با کمیت های AC یا DC فعال کرد. انواع مختلف این رله ها عبارتند از :
- نوع شیر برقی
- نوع آرمیچر جذب شده
- و نوع پرتو متعادل
- الکترومغناطیسی
نوع شیر برقی:
پیستون یا هسته آهنی در این رله، به داخل یک شیر برقی حرکت می کند و عملکرد رله بستگی به حرکت پیستون دارد
نوع آرماتور جذب شده:
این رله با تنظیم فعلی عمل می نماید. وقتی که نویز در مدار از حد بالایی خارج شود ، آرمیچر توسط نیروی مغناطیسی تولید شده توسط جریان نامطلوب جذب می شود. درجه جریان مداری که رله در آن متصل است نقش مهمی در عملکرد رله دارد.
نوع پرتو متعادل:
آرمیچر در این رله به یک تیر متعادل بسته می شود. پرتو افقی برای جریان معمولی، باقی می ماند، ولی درست وقتی که جریان افزایش می یابد ، آرمیچر جذب می شود و پرتو کج می شود و منجر به عملکرد لازم می شود.
ویژگی‌های یک رله حفاظتی
روی هم رفته رله حفاظتی باید از ویژگی‌های زیر برخوردار باشد:
- سرعت رفتار: این پارامتر در رله بسیار ارزشمند است چون رله حفاظتی هنگام خطا بایستی هرچه زودتر بخش‌های آسیب دیده را از بخش‌های درست جدا نمایند.
- ریزسنجی (حساسیت): این پارامتر به کمترین جریانی که موجب قطع رله می‌گردد برمی‌گردد.
- شناسایی و گزینش در شرایط خطا: این پارامتر نیز بسیار برجسته است زیرا در شبکه‌هایی که دارای چند باس بار و رله حفاظتی هستند هنگام رخداد خطا می‌بایست بخش آسیب دیده به درستی شناسایی شده و از شبکه جدا گردد و بخش‌های درست کار خود را دنبال کنند.
- پایداری: این پارامتر به این بازمی‌گردد که یک رله حفاظتی به همهٔ خطاهای ناحیه حفاظتی خود به درستی واکنش نشان دهد و در برابر خطاهای بیرون از این محدوده واکنش نشان ندهد.
سخن پایانی
همانطور که دریافتید به طور معمول هر یک رله حفاظتی با توجه به ساخت و عملکردی که دارد به چند دسته رله عددی، رله اضافه جریان، رله امپدانس، رله های جهت دار رله الکترومکانیکی، رله استاتیک تقسیم می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید انواع رله به وب سایت آژند برق مراجعه نمایید.
