میکروسوئیچ ضد انفجار چیست؟

به علت وجود گازها و غبارات قابل انفجار در برخی از مراکز صنعتی مثل صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، داروسازی، رنگ سازی، کارخانجات سیمان، صنایع شیمیایی، خودروسازی، جایگاه های سوخت، سیلو ها و معادن و ….. استفاده از تجهیزات و لوازم الکتریکی می تواند خطرات و صدمات جبران ناپذیری را به بار بیاورد. به خاطر جلوگیری از همین حوادث خطرناک، باید تاسیسات و دستگاه هایی که در مناطق مستعد انفجار نصب می‌شوند دارای استاندارد تجهیزات ضد انفجار باشند و طوری طراحی و تولید و نصب شوند که تمهیدات حفاظتی لازم در برابر شوک الکتریکی، جرقه، پدیده شکست القایی و ….. در شرایط کارکرد معمولی یا وجود عیب برای آن ها اندیشیده شده باشد. به این نوع از تجهیزات که مانع بروز حادثه می‌شوند اصطلاحاً تجهیزات ضد انفجار گفته می شود. از جمله می توان به میکروسوئیچ ضد انفجار اشاره کرد که در ادامه به آن می پردازیم.

میکروسوئچ‌های ضد انفجار چه کاربردی دارند؟

تجهیزات ضد انفجار لوازمی است که از آن‌ها در محیط‌هایی که امکان انفجار به وسیله انواع گازها و گرد و غبارهای قابل انفجار وجود دارد استفاده می‌کنند. این تجهیزات استاندارد ضد انفجار ex دارند. این تجهیزات ضد انفجار در برابر شعله، شوک الکتریکی، بالا رفتن حرارت و مواردی از این قبیل مقاوم هستند. بدلیل اینکه در تمام دنیا این تجهیزات را با علامت ex می‌شناسند، این گونه لوازم تجهیزات ضد انفجار ex هم نامیده می‌شوند. معنی ضد انفجار به انگلیسی Explosion-proof equipment می‌باشد که ex مخفف همین کلمات می‌باشد و به همین علت اگر با عناوینی مثل تجهیزات ضد انفجار exp نیز مواجه شدید منظور، همین وسایل است.

جنس این میکروسوئیچ‌ها از چیست؟

یکی از نکات مهم در ارتباط با میکروسوئیچ‌های ضد انفجار، استفاده کردن از مواد و تکنولوژی‌هایی است که تا حد ممکن از انفجار جلوگیری کنند. برای نمونه، این میکروسوئیچ ‌ها از جنس‌هایی ساخته می‌شوند که مقاومت بالایی در برابر حرارت، ضربه و فشار داشته باشند. همچنین، از موادی که مقاومت برقی بالایی را تحممل میکنند و تماس بین سیم ‌ها و قطعات الکتریکی را به حداقل می‌رسانند، استفاده می‌شود. این میکروسوئیچ‌ها مقاوم در برابر رطوبت و گرد و غبار می‌باشند و معمولاً با استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند مهره‌های سیلیکونی و پوشش‌های ضد آب طراحی می‌شوند تا به خوبی در محیط‌های آبی و گرد و غباری عمل کنند.

اهمیت و کاربرد میکروسوئیچ‌های ضدانفجار در صنایع با خطر انفجار

موارد استفاده میکروسوئیچ‌های ضدانفجار در صنایع مختلفی، از جمله صنایع نفت و گاز، معدن، پتروشیمی، فولاد، شیمیایی و دیگر صنایعی که خطر انفجار وجود دارد، بسیار حائز اهمیت می‌باشد. این میکروسوئیچ‌ها به عنوان قطعه‌های کلیدی در سیستم‌های ایمنی و کنترلی استفاده می‌شوند و در صورت وقوع انفجار، می‌توان جلوی آتش سوزی و گسترش آن را بگیرند.

همچنین، قیمت انواع میکروسوئیچ صنعتی دارای قابلیت‌هایی مانند قابلیت تحمل به دمای بالا، قابلیت تحمل به ارتعاشات و ضربه‌های مکانیکی، و قابلیت کارکرد در شرایط سخت و سخت‌تر محیطی هستند.

با توجه به اهمیت ایمنی و کاهش خطرات در صنایع مختلف، استفاده از میکروسوئیچ‌های ضدانفجار به عنوان یکی از راهکارهای حفاظتی بسیار مؤثر است. این محصولات با تکنولوژی‌های پیشرفته و استانداردهای بین‌المللی ساخته می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که در صورت وقوع انفجار، خسارات به حداقل رسیده و ایمنی کارکنان و تجهیزات حفظ شده است.

ویژگی های میکروسوئیچ های ضد انفجار

میکروسوئیچ های ضد انفجار از یک نوع سوئیچ امن و قابل اعتماد هستند که برای استفاده در محیط هایی که احتمال تولید انفجار وجود دارد مورد استفاده قرار می گیرند.

در این بخش به چند مورد از ویژگی های اصلی میکروسوئیچ های ضد انفجار می‌پردازیم:

1. طراحی مقاوم در برابر انفجار: میکروسوئیچ های ضد انفجار با استفاده از موادی ساخته می‌شوند که در برابر انفجار مقاوم باشند مانند فولاد ضد زنگ و آلیاژ های خاص. این طراحی امکان مقاومت در برابر شرایط سخت محیطی مانند دما، فشار و شوک مکانیکی را برایشان ایجاد می‌کند.

2. عملکرد ایمن: میکروسوئیچ های ضد انفجار دارای ایمنی بالا هستند و معمولاً دارای گواهی های استاندارد بین المللی مانند ATEX و IECEx هستند. این گواهی ها تضمین کننده همخوانی با استانداردهای ایمنی بین المللی هستند و می‌توانند در محیط های خطرناک به طور ایمن عمل کنند.

3. قابلیت های کنترل: این میکروسوئچ‌ها همچنین می توانند انواع مختلفی از کاربردهای کنترل جریان را انجام دهند. یعنی می توانند جریان را روشن و خاموش کنند، سیگنال های الکتریکی را فعال و غیرفعال کنند و یا در مدارهای توزیع برق استفاده شوند.

4. استفاده آسان و نگهداری: میکروسوئیچ های ضد انفجار به طور کلی طراحی ساده و قابل استفاده‌ای دارند. آنها معمولاً دکمه ها و نشانگرهای مشخصی برای نشان دادن وضعیت سوئیچ دارند و به راحتی قابل نگهداری و تعمیر می‌باشند.

5. قابلیت اتصال به سیستم های دیگر: میکروسوئیچ های ضد انفجار معمولاً قابلیت اتصال به سیستم های دیگری هم دارند مثل PLC (کنترلر منطقی برنامه پذیر) _ DCS (سیستم کنترل توزیعی). این قابلیت اتصال به دیگر سیستم ها امکان کنترل و مانیتورینگ دقیق تری را فراهم می کند.

فروش تجهیزات ضد انفجار

این تجهیزات متناسب با نیازهای دمایی محیطی می‌باشد که در آن نصب می‌شوند به همین خاطر می‌توان آن‌ها را دسته بندی کرد. البته بیشتر این تجهیزات جزو لوازم الکتریکی ضد انفجار قرار می‌گیرد که به نوعی تجهیزات برقی ضد انفجار هستند که شامل موارد زیر می‌شوند:

۱. تجهیزات ضد انفجار ارتباطی مثل تلفن و موبایل

۲. تجهیزات ضد انفجار سرمایشی مثل کولر گازی ضد انفجار

۳. تجهیزات روشنایی ضد انفجار مثل چراغ‌ها

۴. تجهیزات محفظه‌ای ضد انفجار مثل جعبه‌ها

۵.تجهیزات کلیدی ضد انفجار مثل کلیدها

۶.تجهیزات اتصالاتی ضد انفجار مثل انواع گلندها

از این میکروسوئیچ های ضد انفجار برای هر محیط در معرض انفجاری می‌توان استفاده کرد، اما بیشترین فروش این تجهیزات ضد انفجار مربوط به پالایشگاه‌های نفتی و پتروشیمی، جایگاه‌های سوخت، تاسیسات برقی و ... می‌باشد.

روش های حفاظتی در تجهیزات ضد انفجار درمناطق مستعد خطر

محافظت نوع D یا ضد شعله Flameproof_Enclosure:

در این نوع محافظت، محفظه ها طوری طراحی شده‌اند که بدون شعله‌ور  ساختن محیط اطراف خود یا آسیب رساندن به آن، برای تحمل انفجار داخلی گازها و بخار های قابل اشتعالی که ممکن است به آن ها وارد شوند مقاوم باشند.

البته که نه تنها این محفظه ها باید مقاوم باشند بلکه حتما کلیه قطعات متصل شده به آن ها مثل لولای در پوش و ورودی کابل ها به قدری محکم، مقاوم و بدون نفوذ وصل شده باشند که آن ها نیز همان مشخصات ذکر شده را داشته باشند. (این محفظه ها در کارخانه های سازنده تا 4 برابر فشار انفجار آزمایش می شود.)

درضمن این محفظه ها به نحوی طراحی می‌شوند که در هنگام انفجار در داخل آن ها حرارت بوجود آمده بر روی کلیه سطوح خارجی بطور یکنواخت پخش شود با این کار از اشتعال و یا انفجار گازهای موجود در محیطی با احتمال خطر انفجار،  اطراف محفظه جلوگیری می‌شود. همچنین وجود یکنواختی امواج و عدم وجود سطح تیز ومثلثی شکل و روی این محفظه ها هم بسیار حائز اهمیت بوده و در طراحی به آن توجه می‌شود.

یک محفظه ضد انفجار ایده‌آل نباید هیچ نوع اتصالی البته به غیر از محل های ورود کابل یا سیم یا کاندوییت به آن داشته باشد. اگر امکان داشت درپوش محفظه به آن جوش شود، نصب آن بسیار ساده انجام می شد و محدودیتی برای طراحی برای سازندگان بوجود نمی آورد. اما متاسفانه این کار عملی نیست زیرا تعداد زیادی از دستگاه های برقی داخل محفظه ها نیاز به تعمیر پیدا می کنند و لذا برای دسترسی به آنها باید محفظه‌ها حتما قابل باز شدن و دسترسی باشند.

برای دسترسی در ابتدا این نوع محفظه ها را به صورت پیچی می ساختند اما این امر نیازمند آن بود که محفظه ها به شکل گرد یا استوانه ای ساخته شوند و این مورد همیشه امکان پذیر نبود. زیرا بسیاری از مذاکرات داخلی این دستگاه ها به صورت چهارگوش میباشد. برای تضمین استحکام در پوشش محفظه های چهار گوش باید با تعداد زیادی از پیچ ها به بدنه متصل شود ، طوری که در پوش در مقابل انفجار داخلی دچار پیچ و تاب نشود و یا باعث ترک خوردگی نشود و اتصالات آن به بیرون پرتاب نشوند.

حفاظت نوع e یا ایمنی مضاعف Increase_safety:

دراین نوع حفاظت با انتخاب مواد اولیه با کیفیت برتر، به خصوص از نظر پایداری حرارتی، در ساخت دستگاه ها دقت بیشتری انجام میگیرد تا از بروز حرارت اضافی یا جرقه و یا قوس الکتریکی در موقع عملیات عادی دستگاه پیشگیری شود.

در واقع  در این حفاظت تلاش می شود دستگاه به منبع جرقه تبدیل نشود در نتیجه قسمت های جرقه زا به این روش نمیتوانند محافظت شوند. اما بسیاری از قطعات و وسایل دیگر وجود دارند که اصولا جرقه زا نیستند و صرفا کاندیداهای مناسبی برای این روش محسوب می شوند، این نوع محافظت ضعیف تر از نوع d می باشد. بنابراین ممکن است در یک دستگاه قسمت های جرقه زا به روش d و بقیه قسمت ها را به روش e محافظت بشوند که اقتصادی تر نیز باشد.

حفاظت نوع de :

بعضی از وسایل برقی مثل سوییچ ها، رله های مکانیکی، نرومادگی های اتصالات برقی، کنتاکتور ها و …. بر اساس طراحی اولیه شان باعث ایجاد جرقه می‌شوند. اما وسایل دیگری مثل ترمینال ها باعث ایجاد جرقه نمی شود. اگر قرار باشد همه ی این وسایل که به طور مشترک برای مصرف خاصی کنار هم هستند در محیط هایی با احتمال خطر در محفظه d کنار هم قرار بگیرند، باعث افزایش حجم محفظه می شوند و در نتیجه گرانی بیش از حد سیستم را در پی خواهد داشت. لذا در این گونه از موارد، مدارات و دستگاه ها را به دو قسمت جرقه زا و غیر جرقه زا تقسیم می کنند.

تجهیزات برقی جرقه زا در داخل محفظه ی d و تجهیزات برقی غیر جرقه زا را در محفظه ی نوع e جا داده و بعداز ان با وسایل مناسب و آب بندی های لازم به یکدیگر متصل می کنند که در واقع یک مجموعه یکپارچه را تشکیل دهند. این ترکیب de معروف است.

حفاظت نوع ed:

در این نوع حفاظت، محفظه به صورت e و قسمت های جرقه زا به صورت d  حفاظت می‌شوند. نمونه آن را میتوان در چراغ های فلوئورسنت ضد انفجار مشاهده کرد که در این چراغ های میکروسوییچ قسمت قطع و وصل برق سیستم که در زیر در پوش چراغ و به وسیله ی زائده ای که جزئی از درپوش حساب می شود، تحت فشار قرار دارد و به محض برداشتن در پوش، فشاری که روی میکروسوئیچ هست برداشته می شود و برق قطع می شود تا تعویض لامپ به سهولت و ایمن انجام شود. حفاظت میکروسوئیچ زیر درب از نوع d و محفظه مجموعه ی چراغ و پایه های لامپ و ترمینال ها از نوع e هستند. چراغ ها برحسب طراحی میتواند با هر یک از انواع حفاظت d,e,q ویا m مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کلام آخر 

در نهایت، می‌توان گفت استفاده از برندهای معتبر میکروسوئیچ های ضد انفجار، ایمنی در صنایع حساس به انفجار را بهبود می‌بخشد و خطرات احتمالی را نیز کاهش می‌دهد. همچنین توجه به استانداردهای لازم و انتخاب برند مناسب در هنگام خرید این محصولات، نقش مهمی در ایجاد محیط کار امن و پایدار دارد. میکروسوئیچ های ضد انفجار برای استفاده در محیط های خطرناک بسیار مناسب اند و با استفاده از ویژگی های خاصی که دارند نیز می توانند به ایمنی و کارایی و برقراری ارتباط در این محیط ها کمک کنند.