کارت رله چیست؟ چه کاربردی دارد؟
کارت رله، یا رله برد به عنوان یک برد الکترونیکی به شمار می رود که تعدادی رله روی آن تعبیه شده است و زمانی که ما در تابلو برق نیاز به چندین رله داشته باشیم می توانیم از این قطعه بهره مند شویم . رله برد، بسته به تعداد رله ها، انواع مختلفی می تواند داشته باشد، مثلا رله بردهای 4 کانال (یا پایه) یا 8 کانال و… (منظور از تعداد کانال یا پایه، همان تعداد رله های روی برد است.) به طور معمول روی هر رله برد ، دیود هرزگرد، نشانگر LED و پل دیود و مقاومت، جهت حفاظت از برد قرار گرفته است. لازم به ذکر این نکته می باشد که استفاده از رله بردهای سوکتی، به علت تعویض راحت رله ها و عدم نیاز به سیم کشی، هزینه تمام شده ی کمتر و… نسبت به استفاده از رله های تکی بسیار مقرون به صرفه تر می باشد.
در تعریفی ساده از رله می توان گفت ، رله یک کلید الکترونیکی می باشد که برخلاف کلیدهای دستی که می بایست به شکل دستی قطع یا وصل بشوند تا لامپ را روشن یا خاموش نماییم، می توانیم با استفاده از یک ولتاژ پایه های رله را تحریک کنیم و مسیر برق را قطع یا وصل کنیم و لامپ را روشن یا خاموش بکنیم.
در واقع رله همانند همه کلیدهای الکتریکی دیگر است و در سر راه سیم فاز (یا قطب مثبت در برق مستقیم) قرار می گیرد. برای این که یک وسیله الکتریکی را با این کلید خاموش و روش کنید، سیم نول برق شهر (یا منفی برق مستقیم) را مستقیما به وسیله الکتریکی متصل می کنید.
انواع رله ها
این تقسیم بندی اغلب برای رله های معمولی بوده و شامل رله های حفاظتی نمی شود.
1- سنجشی
این نوع رله در زمینه سنجش عمل می نماید یعنی شما باید یک میزان خاص از حساسیت را برای آن تعریف کنید تا رله در صورت مشاهده تخطی از آن میزان مشخص، شروع به واکنش کند مثلا رله ای که برای جریان های بالای 2 آمپر تهیه شده است پس به محض اینکه جریان از 2 آمپر بیشتر شود ، رله عکس العمل رله خواهد داشت.
2- زمانی
در واقع این رله به تنهایی قابل استفاده نمی باشد بلکه می بایست با تجهیزات دیگر در شبکه و یا مدارات همکاری نماید ، این رله با توجه به زمانی که برایش تعیین می شود مسئول قطع و یا وصل مدار می باشد.
3-جامد
این رله در دسته رله های الکترونیکی (به صورت کامل!) قرار می گیرد و عملا در شبکه های قدرت کاربردی ندارد . این رله به این دلیل جامد نامیده می شود که در واقع هیچ قسمت مکانیکی ندارد و عملیات کلیدزنی درون آن توسط نیمه هادی ها صورت می گیرد و همین عامل موجب آن شده تا طول عمر بالایی داشته باشد، از رله حالت جامد در مداراتی که کلیدزنی بالایی دارند استفاده می شود و از سایر کاربردهای آن می توان به کنترل فاز برای موتورها اشاره داشت.
در تعریف قدیمی، نوعی کلید الکتریکی – مکانیکی سریع است که با عبور جریان از یک سیم‌پیچ بنام بوبین ، میدان مغناطیسی ایجادمی‌گردد و باعث تحریک تیغه‌های مکانیکی می‌شود. SSR یا رله‌های حالت‌جامد فاقد بخش مکانیکی بوده و اجزای متحرکی ندارند.
کاربرد رله ها
دو کاربرد اصلی رله ها عبارت اند از :
ایزوله الکتریکی بین قسمت کنترل و بار
افزایش توان خروجی (تقویت توان خروجی بخش کنترلی)
مهم‌ترین کاربرد رله‌ها در افزایش توان خروجی‌های PLC و دیگر تجهیزات درونی تابلو برق و تابلوهای آسانسور می‌باشد.
توجه : رله یک قطعه برای مصرف در مدار فرمان می باشد و برای مصارف قدرتی حتماً باید بعد از رله از کنتاکتور بهره برداری کرد .
رله کنترل بار چیست؟
به طور کلی حفاظت از موتورهای الکتریکی در برابر جریان اضافه را کنترل بار می نامند. در نتیجه رله کنترل بار نیز وسیله ای است که از آن برای قطع جریان مدار در زمان اعمال بار اضافه، کاربرد دارد. برای این کار ابتدا رله کنترل بار، جریان مدار را از طریق ترانس جریان های کوچکی که بر روی هر خط قرار گرفته اند، می خواند و سپس در صورت مشاهده اضافه بار، رله کنترل بار جریان مدار یا مصرف کننده را قطع می کند! انواع رله کنترل بار با توجه به کاربرد آن در دو نوع رله های الکترونیکی یا دیجیتال و مکانیکی در بازار موجود است. رله کنترل بار دیجیتال به دلیل مجهز بودن به نمایشگر می تواند پیغام های بیشتری برای نمایش خطا نمایش دهد. نوع دیگری از انواع رله کنترل بار که وظیفه محافظت در اضافه جریان خروجی مدار را دارد رله حرارتی یا همان رله بی متال است. اساس کار رله ھای بی متال بر پایه اختلاف ضریب انبساط طولی دو فلز به کار رفته در آن ها است.
نکات مهم در انتخاب رله برد
- ولتاژ ورودی: ولتاژ هر رله برد با توجه به رله روی ان مشخص می شود . رله ها در ولتاژهای ۱۱۰،۴۸،۲۴،۱۲،۵ و ۲۲۰ ولت تولید می گردد. ضمن اینکه ولتاژ تحریک می تواند AC یا DC باشد. ولتاژ ورودی با نام‌های دیگری همچون ولتاژ تحریک رله برد یا ولتاژ تغذیه رله برد نیز نامیده می شود.
- جریان کنتاکت‌ها: هم‌اکنون رله ها در آمپراژهای ۲۰،۱۶،۱۰،۷،۶،۵ و ۲۵ آمپر تولید می گردند. توجه نمایید که این آمپراژها برای بار اهمی می باشد و برای بارهای سلفی یا خازنی (مثل موتور، شیر برقی، ترمز، روشنایی و ….) این آمپراژ تا حدود ۸۵% افت می نماید.
- تعداد کانال: رله بردها معمولاً در تعداد ۱۲،۸،۶،۴،۲ و ۱۶ کاناله تولید می شوند. منظور از تعداد کانال، تعداد رله‌های موجود روی برد می باشد.
- رنج ولتاژ خروجی: رله های معمول در بازار حداکثر می توانند تا ۳۰ ولت DC یا ۲۵۰ ولت AC به کنتاکت آن‌ها اتصال کرد و از حداکثر جریان نامی کنتاکت ها، با متصال بار استاندارد استفاده نمود . اما این بدین معنا نیست که شما نمی توانید ولتاژ ۴۸ولت DC یا ۳۸۰ ولت AC را به کنتاکت متصل نمایید.
- قابلیت جدا شدن رله‌ها: در صورت وجود سوکت، در زمان خرابی رله، بدون نیاز به باز کردن سیم‌ها یا استفاده از تجهیزات خاص نظیر هویه، می توانید به سرعت رله را تعویض نمایید.
- قابلیت جدا شدن برد: درصورتی‌که رله برد با استفاده از ترمینال‌های جدا شونده ساخته شده باشد، اولاً برد بدون نیاز به باز کردن سیم ها و در کمتر از ۱ دقیقه قابل تعویض می باشد و نکته دوم اینکه نیازی به اعزام نیروی متخصص نبوده و به سرعت تعویض خواهد شد .
- نشانگر LED :جهت نمایش وضعیت کنتاکت ها
تفاوت رله و کنتاکتورها
رله این امکان را فراهم می سازد که توسط یک سیگنال کنترلی ضعیف (جریان الکتریکی بسیار کم) بتوان تجهیزاتی با جریان بالارا راه اندازی و کنترل کرد .کنتاکتورها از لحاظ ساختمان فیزیکی و عملکردی کاملاً مشابه رله عمل می کنند. تفاوت عمده رله و کنتاکتور در این است که رله در مدار فرمان مصرف می شود و کنتاکتور در مدار قدرت یا به‌عبارت دیگر رله‌ها برای حفاظت و تقویت جریان خروجی تجهیزات کنترلی مانند PLC و … بهره برداری می گردد و کنتاکتور برای تقویت سیگنال خروجی رله در کنترل تجهیزات ، قدرت اعم از الکتروموتورها، بانک‌های خازنی، مدارات روشنایی، گرم‌کن‌های الکتریکی و … استفاده می‌شود، ازاین‌رو می‌توان رله را یک مدار واسط نیز نامید.
سخن پایانی
همانطور که آموختید رله به عنوان یکی از قطعات لازم در برد محسوب می شود . در مدار های الکترونیکی گاهی لازم می شود، تا یک وسیله برقی ۲۲۰ ولتی مانند لامپ یا الکترو موتور را روشن و خاموش کنیم. ولی در عین حال می خواهیم مدار الکترونیکی ما از برق شهر ایزوله باشد. یعنی هرگاه دستگاه در حال کار است، با دست زدن به آن خطر برق گرفتگی وجود نداشته باشد. از طرفی اگر ایزوله بودن، در مدار ما اهمیت نداشته باشد. باز هم برای روشن و خاموش کردن مصرف کننده هایی که جریان زیادی مصرف می کنند، با مشکل رو به رو خواهیم شد . زیرا مدار های الکترونیکی توان تامین جریان مورد نظر را نخواهند داشت.
در این موارد ما نیاز به استفاده از قطعه ای به نام رله داریم. برای آن که یک وسیله برقی را روشن و خاموش کنیم، از کلید در مدار آن استفاده می‌کنیم. کلیدها به وسیله حرکت مکانیکی که توسط حرکت دست ما به وجود می آید عمل قطع و وصل را انجام می دهند. در آخر می توانید برای خرید کارت رله و یا کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت آژند برق مراجعه نمایید .
