تابلو برق روکار و توکار چیست؟
شاید از خود بپرسید که تابلو برق چیست؟ تابلوهای برق از تجهیزات کلیدزنی، کنترل، اندازه گیری، حفاظت و مانیتورینگ تشکیل شده است که به یکدیگر متصل شده و در داخل محفظه نصب می شوند.فضای بسته فلزی تنها یکی از انواع تابلوها است. در گذشته به دلیل عوامل محیطی و مشکلات ناشی از نصب تجهیزات و حوادثی مانند اتصال کوتاه در تجهیزات الکتریکی خطراتی وجود داشت. بنابراین نیاز به ارتقای امنیت بیش از پیش احساس می شود. یکی از عواملی که نیاز و اهمیت تابلوهای برق را به ما یادآوری می‌کند این است که تمام قطعات الکتریکی در اختیار اپراتورها قرار می‌گیرد، بنابراین تولیدکنندگان و کارشناسان را به ارتقای ایمنی ترغیب می‌کند. بنابراین تابلو برق را به صورت محفظه بسته طراحی می کنند تا وسایل داخل آن غیر قابل دسترس باشد.
این فضای سرپوشیده شامل تجهیزات الکتریکی می باشد، لازم به ذکر است که پنل بسته به نوع خود می تواند دارای تجهیزات پنوماتیکی مانند شیر برقی کمپرسور نیز باشد. وظیفه اصلی این سیستم مانیتورینگ کنترل و محافظت از وسایل الکتریکی است که هزینه بالایی نیز دارند. علاوه بر این، موضوع حفاظت اضافی از دستگاه نیز تحت تأثیر عوامل انسانی است. تابلوهای برق صنعتی این فعالیت را از طریق یک سری دستگاه های مانیتورینگ الکتریکی مانند انواع رله کنترل بار، رله کنترل فاز، انواع غیر فلزات، کنتاکت ها، تجهیزات PLC، دستگاه های نمایشگر و غیره انجام می دهند.
تابلو برق توکار
بیشتر در ساختمان های در حال ساخت استفاده می شود و بدنه آن در دیوارها قرار می گیرد و فقط درهای آن نمایان است و بیشتر در راهروها و داخل واحدها استفاده می شود.
تابلوهای برق روکار
این مدل یکی از پرکاربردترین تابلوهای برق می باشد زیرا در هر زمان قابل استفاده بوده و نیازی به عملیات ساختمانی پس از نصب مانند تابلوهای برق توکار ندارد.
تابلو برق بارانی
در محیط های بیرونی که احتمال بارندگی یا پاشیدن آب وجود دارد از پانل های باران استفاده می شود. ظاهر این مدل شبیه به پنل روکار است. فقط شیروانی به سقف اضافه شده است.تابلوهای روکار دارای دو نوع تابلو برق دیواری و تابلو برق ایستاده می باشند. تابلو دیواری از نظر ابعاد بسیار کوچکتر از برادر خود تابلو برق است. تابلو دارای 3 مدل تابلو برق جوشکاری تابلو برق پیچی می باشد.
در گذشته از رنگ خشک شده با هوا برای پوشاندن سطح تابلوهای برق استفاده می شد که به دلیل خراش های اولیه این مدل رنگ با رنگ کوره ای جایگزین شده و امروزه به صورت رنگ ثابت است.در مکان هایی که نیاز به استریل استاندارد محیط دارد و همچنین روی تابلوهای برق دیگر نمی توان از تابلوهای برق با پوشش رنگ استفاده کرد به همین دلیل تابلوهای برق این محیط را از ورق فولادی می سازند تا نیازی به رنگ آمیزی نداشته باشند.
اجزای تابلو برق
کنتاکتور: بخشی است که از طریق آن دستورالعمل قطع و وصل مدارها از راه دور داده می شود.
بی متال: بی متال برای کنترل جریان در تابلوهای برق صنعتی استفاده می شود. اگر در محل تجهیزات کارخانه مشکلی وجود داشته باشد، مثلاً موتور بیشتر از جریان نامی جریان می گیرد، بی متال جریان را قطع می کند.
رله: قطعه ای است که به یک اتصال دستور می دهد تا قطع شود یا به خطاهای مختلف در یک مدار متصل شود.
کلید : برای قطع و وصل مجدد مدارها استفاده می شود.
دستگاه اندازه گیری: جزء نصب شده برای محاسبه پارامترهای یک مدار متغیر. مانند آمپرمتر، ولت متر، وات متر، فرکانس متر و …
ترانسفورماتور جریان یا ولتاژ: برای کاهش یا افزایش جریان یا ولتاژ استفاده می شود.
بدنه یا محفظه تابلو (Enclosure): قسمتی از پانل ساخته شده از فلز که تمام قطعات و تجهیزات در آن قرار می گیرد.
اتصالات بین قطعات یا سیم و کابل: هادی هایی به شکل سیم یا کابل برای برقراری ارتباط بین اجزای مختلف پانل استفاده می شود.
پیچ و مهره های اتصال دهنده: پیچ ها معمولاً برای نصب تجهیزات در تابلوهای برق صنعتی استفاده می شوند.
✔️فیوز: برای قطع و وصل جریان در قسمت های مختلف استفاده می شود.
️شمش مسی (شینه): برای انتقال مقدار زیادی برق به جای کابل از شینه یا میله مسی در پانل ها استفاده می شود که به دو صورت افقی و عمودی قرار می گیرند.
️طلق: برای محافظت در برابر تماس با شینه‌های انتقال برق استفاده می شود.
سی تی (Current Transmitter): برای کنترل جریان در قسمت های مختلف تابلو برق استفاده می شود.
سافت استارتر: ابزاری برای راه اندازی نرم موتورها که در برخی از تابلوهای برق صنعتی استفاده می شود.
وارنیش (Cable Varnish): عایق الکتریکی برای جلوگیری از اتصالات ناخواسته بین قطعات و شینه
تابلو برق فشار ضعیف
تابلوهای برق بر اساس استاندارد IEC 60947 با ولتاژهای 1000 ولت و 1500 ولت تابلوهای فشار ضعیف (LV) (ولتاژ اسمی 690 ولت و ولتاژ کاری 400 ولت) نامیده می شوند.
تابلو برق یک اصطلاح کلی است که شامل انواع مختلف کلیدهای مدار، سوئیچ ها، کلیدهای فیوز، جداکننده های بدون بار، فیوزهای HRC، قطع کننده های مدار نشتی زمین (ELCBS)، قطع کننده های مدار کوچک (MCBS) و قطع کننده های مدار قاب بندی شده (MCCBS) و غیره می‌باشد.
شبکه مجموعه های شبکه ای که در تابلوی توزیع LV وجود دارد عبارتند از:
تابلو مرکز کنترل قدرت
تابلو مرکز کنترل موتور
تابلو برق ولتاژ پایین
برای تولید این پانل ها از ورق های گالوانیزه و روغنی برای رعایت اصول حفاظتی و عایق استفاده می شود. معمولا به دو نوع ثابت و کشویی دسته بندی می شوند مانند پانل های GIS و AIS که در دو نوع کشویی و ایستاده موجود می باشند.
تابلو برق ولتاژ متوسط
تابلو برق ولتاژ متوسط مجموعه ای است که شامل کلیدها، فیوزها و کلیدهای مدار می باشد. در بسیاری از سیستم های الکتریکی استفاده می شود. در تابلوهای فشار متوسط برای جلوگیری از خطرات احتمالی از عایق گاز استفاده می شود. شناخته شده ترین نوع گاز، هگزا فلوراید گوگرد است که داخل محفظه تابلو را اشباع می کند. تابلوهای فشار متوسط در سطح ولتاژ بین 1000 ولت تا 36000 ولت هستند، تابلوهای فشار متوسط معمولا در محدوده ولتاژ 1 تا 36 کیلو ولت هستند و به صورت چند سلولی نصب می شوند.
داخل تجهیزات موجود در این برد شامل مجموعه ای از موارد زیر است:
نوع کلید برق یا دژنکتور
ترانسفورماتورهای اندازه گیری جریان و ولتاژ
کلید جداکننده زمین
کنتاکتورهای فشار متوسط
رله
باس بار
لوازم و تجهیزات کنترلی
این نوع تابلو برق مانند ولتاژ متوسط به دو نوع ثابت (Fix) و کشویی (Withdraw able) تقسیم می شود. یکی از انواع تابلوهای فشار متوسط، تابلوهای جمع و جور هستند که در آن تجهیزات کلید و قطع کننده در یک محفظه گاز یا خلاء قرار دارند.
تابلو برق فشار قوی
سیستم های الکتریکی که در ولتاژهای بیش از 36 کیلو ولت کار می کنند تابلو برق فشار قوی نامیده می شوند. به دلیل ولتاژ بالا، قوس بزرگی در هنگام کلید زنی تولید می شود. بنابراین، در هنگام طراحی تابلو برق فشار قوی توجه ویژه ای لازم است. کلیدهای برق فشار قوی اساسی ترین عنصر تابلو برق فشار قوی هستند. در نتیجه، این قفل ها برای عملکرد ایمن باید ویژگی های خاص خود را داشته باشند.
خطاها و کلیدها در مدارهای ولتاژ بالا بسیار نادر هستند. اغلب، این کلیدهای مدار روشن باقی می مانند و ممکن است پس از مدتی طولانی نیاز به پاسخگویی داشته باشند. در نتیجه، قطع کننده های مدار باید قابل اعتماد باشند تا در صورت نیاز از عملکرد ایمن اطمینان حاصل کنند. فناوری قطع کننده مدار ولتاژ بالا در 15 سال گذشته تغییرات زیادی کرده است. در دنیای امروزی، بیشتر کلیدهای مدار روغن، هوا و گاز SF6 در تابلوهای برق فشار قوی استفاده می شود.
تابلوهای ولتاژ بالا به شکل زیر تقسیم بندی می‌شوند:
نوع داخلی ایزوله شده با گاز
نوع بیرونی ایزوله شده با هوا
انواع خارجی نیز شامل دو نوع زیر است:
مدار شکن نوع تانک مرده
مدار شکن نوع تانک زنده
چه عواملی بر قیمت تابلو برق تاثیر می گذارد؟
این نوع ابزار به دلیل تنوع و گستردگی زیاد تابلوهای برق، قیمت متفاوتی در بازار دارد و معمولا عوامل مختلفی بر قیمت آن تاثیر می گذارد، برای درک بهتر می توان گفت، تابلو برق یک کارخانه بزرگ و پیچیده نسبت به تابلو برق یک خانه کوچک تفاوت فاحشی با هم دیگر دارند. با توجه به گستردگی و وجود ماشین آلات بسیار پیشرفته در کارخانه ها، ساخت و تولید تابلوهای برق معمولاً روزها و ماه ها طول می کشد و بسیار پیچیده است. به همین دلیل گران است و نیاز به کار زیادی دارد.
انواع تابلو برق موجود در بازار هر کدام قیمت های متفاوتی دارند. معمولا انتخاب و خرید هر کدام به نوع فعالیت و کار شما بستگی دارد. در بسیاری از مواقع کارشناسان این حوزه سعی می کنند از روی نقشه نصب نوع آن را مشخص کنند.
دانستن انواع تابلوهای برق می تواند در هزینه شما صرفه جویی کند، اما مهمتر از همه، مهارت شما در این زمینه است. توصیه می کنیم اگر در این زمینه تخصص و مهارت لازم را ندارید حتما از افراد مجرب کمک بگیرید و به هیچ عنوان آن را خریداری و نصب نکنید زیرا خطرات بیشتری دارد.
کاربرد تابلو برق
در دنیای امروز تابلوهای برق یکی از اجزای کلیدی واحدهای صنعتی و مسکونی هستند که بیشتر در منازل مسکونی مورد استفاده قرار می گیرند. تابلوهای کانتر با توجه به تعداد واحدهای آپارتمان در صورت بیشتر بودن تعداد واحدها تابلوهای برق آپارتمان بزرگتر طراحی و در نظر گرفته می شود. اما در مکان صنعتی از تابلوهای برق به عنوان تابلو توزیع برق استفاده می شود که با توجه به تجهیزات مورد نیاز در صنعت از تجهیزات صنعتی ویژه صنعت در تابلو برق استفاده می شود. شاید این سوال برای شما پیش بیاید که تابلو برق چیست و چه کاربردی دارد.
کاربردهای مختلفی برای تابلوهای برق وجود دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:
تابلوهای برق از انتقال برق گرفتگی به افراد و مصرف کنندگان جلوگیری می کند.
تجهیزات و دستگاه های داخل هر تابلو برق از عوامل محیطی مختلف مانند باران، باد، برف و ... محافظت می شوند.
تابلوهای برق را به طور مساوی و به مقدار لازم بین مدارهای مصرف کننده توزیع می کنند.
کلیدهای مدار و فیوزها در تابلوهای برق ضریب توان را اصلاح می کنند، از نشت جریان جلوگیری می کنند و به توزیع یکنواخت کمک می کنند.
تابلوهای برق یکی از مهم ترین منابع تامین انرژی هستند و از چندین منبع برق استفاده می کنند.
عملکرد کلیدها و تجهیزات مدار بستگی به تابلو برق دارد.
وظایف انواع تابلو برق عبارتند از:
تابلوی کنترل دستی یا اتوماتیک در صنعت: هدف از پنل های دستی پنل هایی هستند که بدون کانکتوری که از سوئیچ های خاصی استفاده می کند، مصرف کننده را جدا کرده و مجددا وصل می کند.تابلوهای برق توزیعی که معمولا در زیر تیرهای برق دیده می شوند.
تابلوهای برق خازنی: مجموعه ای از تابلوها هستند که اغلب در مکان های عمومی قابل مشاهده نیستند. این نوع پنل وظیفه متعادل سازی برق را دارد.
ساختار تابلو برق
🔶لوازم جانبی برق مورد استفاده در تابلوهای برق صنعتی همه عناصری هستند که در یک مدار الکتریکی قرار می گیرند:
کنتاکتور:علت قطع و وصل مدار ریموت کنترل می باشد..
بی متال:برای دستورالعمل برش به دلیل جریان زیاد جریان
انواع رله: برای ارسال دستورالعمل قطع یا وصل در اثر عوامل مختلف و عیوب مختلف (از جمله: رله کنترل فاز، رله کنترل بار و ...)
انواع کلید: جهت قطع و وصل مدارها (شامل: کلید سلکتور، کلید غلتکی، بوش باتون، میکرو سوئیچ، کلید شناور و ...)
تجهیزات اندازه گیری:برای محاسبه پارامترهای متغیر مانند: آمپرمتر، ولت متر، وات متر، فرکانس متر، کسینوس بر متر)
ترانسفورماتور جریان یا CT و ولتاژ یا PT:برای کاهش یا افزایش جریان یا ولتاژ
بدنه:قسمت فلزی که تجهیزات را متصل می کند.
ارتباطات:ارتباط تجهیزات از طریق هادی ها محقق می شود. مانند سیم، باس بار، کابل شوی و کلیه کارهای سیم کشی و باس بار، جزء این دسته هستند. آنها به دو گروه تقسیم می شوند: ارتباطات غیر قابل انعطاف (شینه‌ها) و ارتباطات انعطاف پذیر (سیم و کابل).
کنتاکت کمکی:قسمتی که به کلید حرارتی متصل است و در صورت خراب شدن کلید حرارتی به اپراتور هشدار می دهد.
ترمینال:دو نوع ترمینال در تابلوهای برق صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد، پایانه های فرمان فعال کننده میکروسوئیچ ها و سنسورها. ارسال اطلاعات به تابلو برق. ترمینال برق نیز جریان را به دستگاه کاربر ارسال می کند.
نتیجه گیری
در ساختمان ها و یا مکان هایی که وسایل برقی کاربرد زیادی دارند، نصب این وسایل برای ایمنی ضروری است. تابلو برق وسیله ای است که جریان ها و نوسانات الکترونیکی را کنترل می کند و توان ورودی یک دستگاه الکتریکی را کنترل می کند. این دستگاه ها انواع مختلفی دارند و با توجه به شرایط محیطی، حفاظت و فضای مورد نیاز برای نصب مورد استفاده قرار می گیرند.
