کنتاکتور خازنی چیست و چه تفاوتی با معمولی دارد؟
امروزه تجهیزات و لوازم برقی بسیاری به منظور افزایش رفاه زندگی انسان ها به وجود امده است که هر کدام از آن ها مزایای خاصی داشته و برای بهبود زندگی بشر لازم و حیاتی می باشد. تمامی وسایل و تجهیزات برقی که هم برای مصارف عادی و هم برای مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد، از قطعات خاصی ساخته شده اند که این قطعات هر کدام دست به دست هم داده تا عملکرد وسیله مورد نظر را شامل شود. یکی از قطعات مهمی که در وسایل و تجهیزات الکترونیکی استفاده شده است، کنتاکتور می باشد. در این مقاله از وب سایت آژند برق قصد داریم تا به بررسی تفاوت کنتاکتور خازنی و معمولی بپردازیم و در این باره اطلاعات مهمی را در اختیار شما قرار دهیم، بنابراین برای کسب اطلاعات لازم تا انتهای این مطلب با آژند برق همراه باشید.
کنتاکتور چیست؟
همان گونه که اشاره کرده ایم، یکی از قطعاتی که در وسایل و تجهیزات برقی مورد استفاده قرار می گیرد، کنتاکتور می باشد. در واقع باید اشاره شود که در صنعت برق کنتاکتور با ولتاژها و جریان های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. قابل ذکر می باشد که کنتاکتور یک نوع خاص از رله بوده اما تفاوت هایی با رله دارد و کاملا هم شبیه به آن نمی باشد. تفاوت رله و کنتاکتور به این صورت است که کنتاکتور بیشتر در دستگاه‌هایی کاربرد دارد که ظرفیت تحمل جریان بالاتری را دارا می باشند. این در حالی است که رله ها دستگاه هایی با جریان پایین تر مورد استفاده قرار خواهند گرفت و از آن ها نمی توان برای جریان های بالا بهره برد. کنتاکتورها ساختاری به هم پیوسته دارند و به راحتی قابل نصب می باشند.
به صورت معمول کنتاکتور دارای چندین کنتاکت متفاوت است و همین کنتاکت ها هستند که قدرت عملکردی را در زمانی که بوبین کنتاکتور برق دار شده است برای بار فراهم می آورندو بنابراین وجود این قطعات برای تجهیزات مختلف الکترونیکی یک نیاز اساسی به شمار می آید. از جمله نکات بسیار مهمی که درباره کنتاکتورها باید بدانید، می توان به موارد زیر اشاره داشت:
کنتاکت های کنتاکتور توانایی باز و بسته شدن سریع را دارا می باشند که به همین دلیل است که برای تحمل بارهای بزرگتر بسیار مناسب خواهند بود.
کنتاکتور بیشتر همراه با موتورهای الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کنتاکتور می تواند طیف بسیار بزرگی از جریان را پوشش داده و به علاوه در هر یک از این آمپراژها از جریان های کم تا هزاران آمپر و ولتاژهای 25 ولت تا هزاران ولت مورد استفاده قرار بگیرد.
کنتاکتورها در ابعاد مختلفی از ابعاد کوچک دستی تا سایزهای بزرگتر در بازار موجود می باشند.
قابل ذکر است که کنتاکتورها ظرفیت بالایی برای عملکرد در جریان های بالای 5000 آمپر و توان های بالاتر از 100کیلو وات را دارا می باشد و به همین دلیل است که برای بارهای با جریان بالا مورد استفاده قرار می گیرد.
هنگامی که موتورهای جریان بالا قطع می گردند، قوص الکتریکی تولید می کنند. به همین دلیل به منظور کاهش و کنترل این نوع قوس الکتریکی می توان از کنتاکتور بهره برد.
کنتاکتور خازنی چیست؟
قبل از آن که به بررسی کنتاکتورهای خازنی بپردازیم، باید اشاره نماییم که کنتاکتورها به دو صورت زیر تقسیم بندی می شوند:
کنتاکتورهای معمولی
کنتاکتورهای خازنی
هر کدام از کنتاکتورهای ذکر شده در بالا کارایی خاص خود را دارا می باشد. قابل ذکر است که کنتاکتور خازنی یکی از اجزای بسیار مهم در تابلوهای برق صنعتی به شمار می رود. در واقع کنتاکتورهای خازنی به منظور راه اندازی خازن های قدرتی به کار می آید و این خازن ها سبب اصلاح ضریب قدرت می شوند. به صورت کلی استفاده از کنتاکتورهای خازنی در بانک های خازنی بسیار رایج می باشد.
اگر بخواهیم توضیح دهیم که کنتاکتورهای خازنی از چه چیزهایی تشکیل می شوند، باید اشاره نماییم که این کنتاکتورها به صورت کلی از یک کنتاکت کمکی مخصوص که 6 تکه سیم دارد، و یک کنتاکت معمولی تشکیل خواهد شد. لازم به ذکر می باشد که کنتاکتورهای خازنی به گونه ای طراحی و ساخته شده اند که در آن ها کنتاکت اصلی و کمکی به دو صورت زیر می باشد:
از لحاظ مکانیکی به یک دیگر متصل می باشند.
از لحاظ الکتریکی نیز با یک سیم به شکل موازی به یک دیگر اتصال پیدا کرده اند.
خازن و کنتاکتور خازنی:
نکته بسیار مهمی که باید بدانید، این است که خازن ها به کنتاکتورهای خازنی نیاز دارند. ممکن است این سوال برای شما عزیزان به وجود بیاید که چزا خازن ها به کنتاکتورهای خازنی نیاز دارند؟! برای پاسخ به این سوال می توان اذعان داشت که به صورت کلی خازن ها یک المان الکتریکی با ویژگی های بسیار منحصر به فرد و خاص بوده که در وسایل برقی و الکترونیکی از آن ها استفاده می شود. از جمله ویژگی های بسیار خاص خازن ها حالت گذرا در سوئیچینگ می باشد. به عبارتی دیگر می توان اشاره کرد که عملکرد و رفتار خازن در لحظه قطع و وصل، چه با فرمان رگولاتور و چه دستی، در لحظه اتصال جریان بسیار بالایی را تحمل می کند.
با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی باید اشاره شود که خازن هم نسبت به دیگر وسایل و قطعات الکترونیکی با پیشرفت مواجه خواهد شد. می توان اذعان داشت که خازن ها برای دفعات بسیار محدود می توانند جریان بالا در لحظه اتصال را تحمل نمایند و به صورت کلی اصول تحمل جریان پیک، یک پارامتر برای فهمیدن و شناسایی کیفیت خازن مربوطه می باشد.
تفاوت کنتاکتور خازنی و کنتاکتور معمولی:
در بالا به بررسی خازن ها و نکات مربوطه به ان ها پرداخته ایم. همان گونه که می دانید، از دیدگاه الکتریکی خازن ها در لحظه سوییچینگ اتصال کوتاه می باشند و بنابراین به هنگام وصل شدن به شبکه جریان بسیار بالایی به آن ها وارد می شود و آن ها مجبور به تجمل این جریان سخت هسنمد. این جریان هجومی و سخت می تواند تاثیرات نامناسبی بر روی خازن داشته باشد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
داشتن اثرات تخریبی بر روی خازن
خال زدن پلاتین های خازن
جوش خورد پلاتین های داخلی کنتاکتور
نکته بسیار مهمی که باید بدانید این است که جوش خورد پلاتین های داخلی کنتاکتور خود می تواند اثر تخریبی بالایی بر روی خازن بگذارد و ساز و کار آن را با مشکل مواجه نماید. از نکات مهم دیگر این است که به هنگام وصل یک خازن به مدار، خازن هایی که قبلا در مدار بوده اند در یک لحظه در خازن جدید تخلیه خواهد شد و جریان بزرگی حدود ۲۰۰ برابر جریان نامی را به صورت لحظه ای به وجود می آورند. برای بر طرف کردن این مشکل می توان از دو راه استفاده کرد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
بهره گیری از کنتاکتورهای خازنی مخصوص
بهره گیری از سیم پیچ سری با هسته هوایی
با توجه به مواردی که توضیح داده شد، می توان از عملکرد کنتاکتور معمولی نیز سخن گفت تا با تفاوت میان کنتاکتور خازنی و معمولی آشنا شوید. شایان به ذکر می باشد که کنتاکتورهای معمولی جریان هجومی اولیه خازن را کنترل نخواهند کرد و استفاده از آن نه تنها سبب ایجاد مقاومت اولیه در این جریان زیاد نخواهد شد، بلکه سبب استهلاک شدید خازن نیز می گردد. اما باید بدانید که کنتاکتور خازنی می تواند یک مقاومت کوتاه و موقت در ابتدای برقراری این جریان بالا برای خازن ها را فراهم نماید و پس از گذشت مدتی و در کسری از ثانیه خازن به یک مقاومت ثابت خواهد رسید و مشکل جریان هجومی و بسیار بالایی که در ابتدا وجود داشت،حل خواهد شد.
کنتاکتورهای مورد استفاده در صنعت برق کدام است؟
لازم به ذکر می باشد که سه نوع کنتاکتور اصلی وجود دارد که از آن ها در صنعت برق استفاده های بسیاری می شود، این کنتاکتورها به شرح زیر می باشد:
کنتاکتور ( قدرت)
کنتاکتور کنترلی
کنتاکتور خازنی
در زیر به بررسی هر کدام از این کنتاکتورهای مهم و کاربردی خواهیم پرداخت.
کنتاکتور ( قدرت) چه نوع کنتاکتوری می باشد؟
این کنتاکتور به کنتاکتور سه فاز نیز شناخته می شود. لازم به ذکر می باشد که کنتاکتور قدرت در زیر شاخه یا زیر مجموعه وسایل سوئیچینگ قرار خواهد گرفت که شرایط را برای قطع و وصل ایمن مدارهای برق با مکانیزم مغناطیسی، به وجود می آورد. این نوع کنتاکتورها ویژگی های بسیار مهمی دارند و به نسبت کلیدها نیز از مزایای بالایی بهره مند می باشند، از جمله این ویژگی ها می توان به تعداد بالای قطع و وصل به صورت پی در پی اشاره داشت. از طرف دیگر کنتاکتورهای قدرت قابلیت کنترل از دور را دارا می باشند و فقط با اعمال ولتاژ به بوبین تحریک می شوند و به محض قطع شدن ولتاژ تغذیه بوبین هیچ گونه اتصالی برقرار نخواهد شد.
کنتاکتور کنترلی چه نوع کنتاکتوری است؟
برای پاسخ به این سوال می توان اذعان داشت که کنتاکتور کنترلی برای قطع و وصل مدار فرمان مورد استفاده قرار خواهد گرفت و به صورت معمول توان قطع کمی دارند. نکته بسیار مهمی که باید بدانید این است که در صورتی که برای مدار فرمان خود از کنتاکتور سه فاز قدرت استفاده نمایید، هزینه ای کاملا اضافی برای خود به وجود آورده اید.
کنتاکتور خازنی چه نوع کنتاکتورهایی می باشند؟
قابل ذکر است که کنتاکتور سه فاز خازنی به صورت کلی برای قطع و وصل خازن در بانک خازنی مورد استفاده قرار می گیرد و با مقاومتی که در لحظه وصل خازن در مدار وارد می نماید، شدت جریان اولیه را به شدت کاهش خواهد داد و این موضوع می تواند طول عمر کنتاکتور خازنی را افزایش دهد.
مزایای استفاده از کنتاکتورها نسبت به کلیدها چه می باشد؟!
کنتاکتورها مزایای بسیار فراوانی دارند و از آن ها استفاده های بسیاری می شود، به خصوص این که از کنتاکتورها می توان به جای کلیدها نیز بهره گرفت. در کل این قطعات نسبت به کلیدها مزایای بیشتری دارند به همین دلیل است که مهندسان از آن ها به جای کلیدها استفاده می کنند. از جمله مزایای بسیار مهم کنتاکتورها نسبت به کلیدها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
کنتاکتور ها قابلیت قطع وصل در دفعات زیاد را دارند
طول عمر این قطعات نسبت به کلیدها بسیار بیشتر می باشد.
امکان صدور فرمان از چند محل را دارا هستند.
کنتاکتورها قابلیت طراحی مدارهای فرمان اتوماتیک دارند نمونه بارز و ساده آن تایمر ها یا فتوسل ها است که بعد از نصب بدون دخالت انسانی عمل قطع و وصل برق انجام می گردد.
سرعت قطع و وصل آن ها بسیار بالا می باشد.
کنتاکتورها امکان کنترل از راه دور را دارند. و .....
چگونه یک کنتاکتور مناسب انتخاب نماییم؟
این سوالی است که بسیاری از خریداران کنتاکتور از متخصصان در این حوزه می پرسند. قبل از آن که بخواهید کنتاکتور مناسب خود را پیدا کرده و آن را تهیه فرمایید، باید از سه نوع بار اطلاع داشته باشید و بر اساس آن ها انتخاب خود را انجام دهید. در زیر به بررسی این سه نوع بار ذکر شده می پردازیم:
بارهایی که با 1AC نشان داده می شوند:
قابل ذکر است که این بارهای مذکور صرفا بارهای اهمی می باشند که از جریان‌های القایی سلف و خازن برخوردار نمی باشند. این بارها مانند کنتاکتورهایی هستند که صرفا برای روشن کردن یک هیتر و ... مورد استفاده قرار می گیرد.
بارهایی که با AC3 نشان داده می شوند:
این نوع بارها بارهایی با جریان موتوری هستند. نکته بسیار مهمی که باید بدانید این است که موتورها اصولا ماهیتی القایی و سلفی دارند.
بارهایی که با AC6b نشان داده می شوند:
باید اشاره داشت که این نوع از بارها صرفا به عنوان بار خازنی مورد استفاده قرار می گیرند.بار خازنی جریان هجومی بسیار بالایی دارد در مدت زمان بالا دارد. علاوه بر این چون خازن انرژی الکتریکی را به صورت ولتاژ ذخیره می کند نیاز است که ادوات قطع و وصل آن نیز تمهیداتی متناسب با این ویژگی را داشته باشند.
سخن پایانی:
از جمله نکات مهمی که باید بدانید این است که در حالت کلی تحت هیچ شرایطی آژند برق این توصیه را نمی کند که از کنتاکتور معمولی برای قطع و وصل پله خازنی استفاده شود. شما عزیزان می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت آژند برق مراجعه کرده و با کارشناسان در این باره مشورت نمایید.
